Χαρακτήρας και έργα του Ερμή

Όταν ο Eρμής γεννήθηκε στο όρος Kυλληνη, η μητέρα του Μαία τον σπαργάνωσε και τον έβαλε σ’ ένα λιχνιστήρι *, αλλά εκείνος μεγάλωσε με εκπληκτική ταχύτητα, έγινε αγοράκι, και μόλις εκείνη του γύρισε την πλάτη, ο ‘Ερμής γλίστρησε έξω και ξεκίνησε σε αναζήτηση περιπετειών , φτάνοντας στην Πιερία, όπου ο Απόλλων είχε ένα ωραίο κοπάδι βόδια, ο ‘Ερμής αποφάσισε να τα κλέψει....
Φοβούμενος όμως μήπως τον προδώσουν τα αχνάρια τους, σκάρωσε γρήγορα μερικά ποδήματα από τη φλούδα μιας πεσμένης βελανιδιάς, τα έδεσε στα ποδιά των βοδιών με πλεξίδες από χορτάρι, και ύστερα, όταν νύχτωσε, πήρε δόμο φευγατίζοντας τα βόδια.
Ο Απόλλωνας ανακάλυψε την απώλεια αλλά εξαπατήθηκε από το τέχνασμα του ‘Ερμή, και μολονότι έφτασε ως την Πύλο ψάχνοντας κατά τα δυτικά και ως τον Ογχηστο κατά τα ανατολικά, αναγκάστηκε στο τέλος να προκηρύξει αμοιβή για την ανακάλυψη του κλεφτή. ‘Ο Σειληνος και οι σάτυροι του, λαχταρώντας την αμοιβή, σκόρπισαν σε διάφορες κατευθύνσεις για να τον ξετρυπώ­σουν, αλλά, για αρκετο διάστημα, χωρίς επιτυχία. Τέλος, καθώς μια συντροφιά απ’ αυτούς περνούσαν από την Αρκαδία άκουσαν τον πνιγμένο ήχο μουσικής τέτοιας που δεν είχαν άλλοτε ξανακούσει, και η νύμφη Κυλλήνη, από το άνοιγμα ενός σπηλαίου, τους είπε ότι προσφατα είχε γεννηθεί εκεί ένα εξαιρετικά προικισμένο παιδί, και αυτή εκτελούσε χρέη παραμάνας του: από το καύκαλο μιας χελώνας και από άντερο βοδιού το παιδί είχε φτιάξει ένα έξυπνο μουσικό παιχνίδι με το οποίο είχε νανουρίσει και απόκοιμίσει τη μητέρα του.
β. – Και που το βρήκε το άντερο του βοδιού ; ρώτησαν οι ανοιχτοματες σάτυροι προσέχοντας δυο τομάρια τεντωμένα έξω από το σπηλαίο.
- Κατηγορείτε το καημένο το παιδάκι για κλοπή; ρώτησε η Κυλλήνη. ‘Αντάλλαξαν βαριές κουβέντες.
γ. ‘ Απάνω στην ώρα έφτασε κι ο ‘ Απόλλων που είχε ανακαλύψει την ταυτότητα του κλεφτή παρατηρώντας την ύποπτη συμπεριφορά ενός πουλιού με μακριές φτερούγες. Μπαίνοντας στο σπηλαίο ο Απόλλων ξύπνησε τη Μαία και της είπε αυστηρά ότι ο ‘Ερμής έπρεπε να επιστρέψει τα κλεμμένα βόδια. Η Μαία έδειξε το παιδί που ήταν ακόμη τυλιγμένο με τις φασκιές του και καμωνόταν ότι κοιμάται.
– Τι γελοία κατηγόρια! αναφώνησε.
‘Αλλά ο Απόλλων είχε ήδη αναγνωρίσει τα τομάρια. Παρέλαβε τον Ερμή, τον κουβάλησε στον ‘Όλυμπο, κι εκεί του απηύθυνε σύμφωνα με όλους τους τύπους κατηγόρια για κλοπή, προσκομίζοντας τα τομάρια για απόδειξη. Ό Ζευς, μην τολμώντας να πιστέψει ότι ο νεογέννητος γιος του ήταν κλεφτής παρακινούσε τον Έρμη να αρνηθεί την ένοχη του αλλά ο «Απόλλων δεν εννοούσε να το χάψει, και τελικά ο ‘Ερμής κάμφθηκε και ομολόγησε.
- Πολύ καλά, έλα μαζί μου, είπε στον Απόλλωνα, και μπορείς να πάρεις πίσω το κοπάδι σου. Έσφαξα μόνο δύο ζώα και τα έκοψα σε δώδεκα ίσες μερίδες για θυσία στους δώδεκα θεούς.
- Δώδεκα θεούς; ρώτησε ο ‘ Απόλλων. Ποιος είναι ο δωδέκατος;
- Δούλος σας, κύριε, απάντησε ο ‘Ερμής με μετριοφροσύνη. Δεν έφαγα παρά μόνο το μερίδιο μου, αν και πεινούσα πολύ, και τα υπόλοιπα τα έκαψα δεόντως.
Τώρα, αυτή ήταν η πρώτη θυσία κρεάτων που έγινε ποτέ.
δ. ΟΙ δυο θεοί επέστρεψαν στο όρος Κυλλήνη όπου ο ‘Ερμής χαιρέτισε τη μητέρα του και πήρε κάτι που είχε κρυμμένο κάτω από μια πρόβια.
- τι έχεις εκεί; τον ρώτησε ο Απόλλων.
Σε απάντηση, ο ‘Ερμής έδειξε την προσφατη εφεύρεση του, τη λύρα από καύκαλο χελώνας, και με το πλήκτρο που είχε επίσης επινοήσει, έπαιξε σε αυτήν έναν τόσο σαγηνευτικό σκοπό τραγουδώντας ταυτόχρονα ένα εγκώμιο στην ευγένεια, την εξυπναδα και τη γενναιοδωρία του Απόλλωνα , ώστε συγχωρέθηκε μεμιας. Οδήγησε τον έκπληκτο και κατευχαριστημένο Απόλλωνα στην Πύλο, παίζοντας σε ,όλο το δρόμο, και εκεί του έδωσε τα υπόλοιπα βόδια του που τα είχε κρύψει σ’ ένα σπηλαίο.
- Να κάνουμε μια συμφωνία! αναφώνησε ο Απόλλων. Εσύ κράτα τα βόδια κι εγώ παίρνω τη λύρα.
- Σύμφωνοι, είπε ο Έρμης, και απάνω εκεί έσφιξαν τα χέρια.
ε. Ενώ τα πεινασμένα βόδια έβοσκαν, ο ‘Ερμής πήρε μερικά καλάμια και έφτιαξε την ποιμενική σύριγγα και έπαιξε άλλον ένα σκοπό. Ο Απόλλων, πού ευχαριστηθηκε πάλι, αναφώνησε:
- Να κάνουμε μία συμφωνία! Να μου δώσεις αυτή τη φλογέρα κι εγώ να σου δώσω τούτο το χρυσό ραβδί με το οποίο βόσκω τα βόδια μου στο εξής θα είσαι ο θεός όλων των βοσκών και των τσοπαναραίων.
- ‘Η φλογέρα μου αξίζει περισσότερο από το ραβδί σου, απάντησε ο Ερμής. Αλλά θα κάνω την αντάλλαγή αν μου διδάξεις και προφητεία, γιατί φαίνεται να είναι πολύ χρήσιμη τέχνη.
- Αυτό δεν μπορώ να το κάνω, είπε ο Απόλλων, άλλά αν πας στις παλιές μου παραμάνες, τις ΘρΙες, πού ζουν στον Παρνασσό, αυτές θα σε μάθουν να προφητεύεις από τα χαλίκια.
ζ. Οι δύο τους έσφιξαν πάλι τα χέρια, και ο Απόλλων ξαναπήγε το παιδί στον ‘Όλυμπο και είπε στον ΔΙα όλα όσα είχαν συμβεί. Ο Ζευς προειδοποίησε τον ‘Ερμή ότι από εκεί και πέρα έπρεπε να σέβεται την περιούσια των άλλων και να απόφεύγει να λέει ασύστολα ψέματα άλλά ο Ζευς δεν μπόρεσε να μη διασκεδάσει κιόλας:
- Φαίνεσαι πολύ έξυπνος, ευφράδης και. πειστικός θεούλης, του είπε.
- Τοτε κάνε με κήρυκα σου, Πατέρα, απάντησε ο Ερμής, και θα είμαι υπεύθυνος για όλη τη θεϊκή περιούσια και ουδέποτε θα πω ψέματα, αν και δεν υπόσχομαι να λέω πάντοτε ολόκληρη την αλήθεια.
- Αυτό δεν μπορεί κανείς να το περιμένει από σένα, είπε ο Ζευς χαμογελώντας. Αλλά στα καθήκοντά σου θα πε­ριλαμβάνονται η σύναψη συνθηκών, η προαγωγή του εμπορίου και ή διαφύλαξη των δικαιωμάτων ελεύθερης διάβασης για τούς ταξιδιώτες σε όλους τούς δρόμους του κόσμου.
‘Όταν ο ‘Ερμής συμφώνησε με αυτούς τούς όρους, ο Ζευς του έδωσε το ραβδί του κήρυκα με τις άσπρες κορδέλες, πού όλοι είχαν τη διαταγή να το σέβονται, στρογγυλό καπέλο για τη βροχή και φτερωτά χρυσά σανδάλια πού κουβαλούσαν τον Ερμή εδώ κι εκεί με την ταχύτητα του άνεμου. Ο Ερμής έγινε αμέσως δεκτος στην ολύμπια οικογένεια, πού τη δίδαξε ν’ αναβει φωτιά τρίβοντας γρήγορα δύο ξερά κομμάτια ξύλο.
η. Κατοπιν, οι ΘρΙες έδειξαν στον Ερμή πως να προλέγει το μέλλον από το χορό των χαλικιών μέσα σε μία λεκάνη με νερό’ και ο ίδιος ο Ερμής επινόησε το παιχνίδι με τα κότσια άλλά και την τέχνη της μαντείας με αυτά .Ο Άδης τον προσέλαβε κι αυτός για κήρυκα του, για να καλεί αυτόύς πού πέθαιναν καλοσυνατα και εύγλωττα, ακουμπώντας το χρυσό ραβδί πάνω στα μάτια τους (1).
θ. Ύστερα ο Έρμης βοήθησε τις Τρεις Μοίρες στη σύνθεση του Αλφάβητου, επινόησε την αστρονομία, τη μουσική κλίμακα, τις τέχνες της πυγμαχίας και της γυμναστικής, τα μέτρα και τα σταθμά (πού μερικοί τα απόδίδουν στον Παλαμήδη), και την καλλιέργεια της ελιάς (2).
ι. Μερικοί υποστηρίζουν ότι η λύρα πού επινόησε ο Ερμής είχε επτα χορδές άλλοι, ότι είχε μόνο τρεις για να αντιστοιχεί στις τρεις εποχές, η τέσσερις για να αντιστοιχεί με τις τριμηνίες του έτους, και ότι ο Απόλλων αύξησε τον αριθμό τους σε επτα (3).
κ. Ο Ερμής είχε πολυάριθμους γιους, και άναμεσά τους ήταν ο ΕχΙων, ο κήρυκας των Αργοναυτών, ο Αυτό­λυκος, ο κλεφτής, και ο Δάφνις, ο εφευρέτης της βουκολικής ποίησης. Αυτός ο Δάφνις ήταν ένας ωραίος σικελός νέος πού η μητέρα του, νύμφη, τον εγκατέλειψε μωρό σε μία συσταδα δάφνες ατο βουνό της ‘Ήρας εξου και το όνομα πού του έδωσαν οι βοσκοί, οι θετοί γονείς του. Ο Πάν δίδαξε τον Δάφνιδα να παίζει τη σύριγγα ο Δάφνις ήταν αγαπημένος του Απόλλωνα, και κυνηγούσε μαζί με την ‘Άρτεμη πού την έτερπε η μουσική του. ‘ Αφιέρωνε μεγάλη προσοχή στα πολλά κοπάδια των βοδιών του πού ήταν της Ίδιας ράτσας με του ‘Ήλιου. Μία νύμφη λεγόμενη Νομια τον έβαλε να της ορκιστεί ότι δεν θα την απατούσε ποτέ, διαφορετικά θα τον τιμωρούσε τυφλώνοντας τον άλλά η αντίζηλος της Χίμαιρα κατάφερε να τον απόπλανήσει όταν τον μέθυσε και η Νομια τον τύφλωσε πραγματοποιώντας την απειλή της . Ο Δάφνις παρηγορήθηκε για λίγο με τραγούδια για τη χαμένη όραση του, άλλά δεν έζησε πολύ . Ο Ερμής τον μετέβαλε σε πέτρα, πού ακόμη μπορεί να τη δει κανείς στην πόλη Κεφαληνιτανο και έκανε να αναβρύσει στις Συρακούσες μία πηγή πού λέγεται Δάφνις και όπου κάθε χρόνο προσφέρονται θυ­σΙες
 *Λιχνιστήρι
λιχνιστήρι το (ουσιαστικό) [ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ :λιχνισ (λιχνίζω) -τήρι] το ειδικό ξύλινο εργαλείο με το οποίο γίνεται το λίχνισμα: Καζαντζ. Κακρ. Μετ. Οδ. "...κανένας πεζολάτης και λιχνιστήρι πει στον ώμο σου πως κουβαλάς τον ώριο...".

Πηγή