Ἀπό τήν Χρύσα Λίνδου
Σήμερα φίλοι μου ὁλοκληρώνουμε τὴν Γ΄ κλίσι τῶν ὀνομάτων μὲ μία συνοπτικὴ ἀναφορὰ στὴ ἡμιφωνόληκτα ὀνόματα, αὐτὰ δηλαδὴ τῶν ὁποίων ὁ χαρακτὴρ τοῦ θέματος εἶναι ἡμέφωνο σύμφωνο. («ν», «λ», «ρ» ἢ «σ»)
(χαρακτὴρ λέγεται τὸ τελευταῖο γράμμα τοῦ θέματος, τὸ ὁποῖο βρίσκουμε ἀπὸ τὴν γενικὴ ἑνικοῦ τῆς λέξεως, ἀφοῦ ἀφαιρέσουμε τὴν κατάληξι)...
{Τὰ συμφωνόληκτα, ὃπως ἢδη εἲπαμε, χωρίζονται σὲ ἀφωνόληκτα (ὃσα δηλαδὴ ἒχουν ὡς χαρακτῆρα σύμφωνο οὐρανικὸ (κ,γ,χ) ἢ χειλικὸ (π,β,φ) ἢ ὀδοντικὸ (τ,δ,θ))
καὶ σὲ ἡμιφωνόληκτα (ὃσα ἒχουν ὡς χαρακτῆρα τὸ ἒνρινο «ν» ἢ ἓνα ἀπὸ τὰ ὑγρὰ «λ», «ρ» ἢ τὸ «σ»).}
Ἂς ξεκινήσουμε μὲ ἓνα ἐνρινόληκτο ὂνομα, μονόθεμο καὶ καταληκτικό.
{Καταληκτικὰ εἲπαμε ὃτι λέγονται ὃσα ὀνόματα λήγουν σὲ –ς καί ἀκατάληκτα τὰ ὑπόλοιπα καί ὃσα δὲν σχηματίζουν ὀνομαστικὴ ἑνικοῦ μὲ κατάληξι (ἒχουν δηλαδὴ ὡς ὀνομαστικὴ τὴν γενικὴ δίχως κατάληξι)}
{Μονόθεμα εἶναι τὰ ὀνόματα ποὺ ἒχουν ἓνα θέμα καὶ δὲν δημιουργοῦν στὴν γενικὴ πτῶσι δεύτερο. (Π.χ. «ὁ χιτών, τοῦ χιτῶν-ος» εἶναι μονόθεμο (μὲ θέμα χιτων-) καὶ ὁ «ἡγεμών, τοῦ ἡγεμόν-ος» εἶναι διπλόθεμο (μὲ θέματα ἡγεμον- καὶ ἡγεμων-.)) Γιὰ περισσότερα ἀνατρέξτε στὰ προηγούμενα μαθήματα}
Τὸ ὂνομα «ἡ ἀκτίς, τῆς ἀκτῖνος» μὲ θέμα «ἀκτιν».
Διαβάζουμε πάντα μεγαλόφωνα.
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ἡ ἀκτὶς
Γενική: τῆς ἀκτῖν-ος
Δοτική: τῇ ἀκτῖν-ι
Αἰτιατική: τὴν ἀκτῖν-α
Κλητική: ὦ ἀκτὶς
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: αἱ ἀκτῖν-ες
Γενική: τῶν ἀκτίν-ων
Δοτική: ταῖς ἀκτῖ-σι(ν)
Αἰτιατική: τὰς ἀκτῖν-ας
Κλητική: ὦ ἀκτῖν-ες
Ἂς δοῦμε τὸ ὂνομά μας, «ὁ Ἓλλην».
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ Ἓλλην
Γενική: τοῦ Ἓλλην-ος
Δοτική: τῷ Ἓλλην-ι
Αἰτιατική: τὸν Ἓλλην-α
Κλητική: ὦ Ἓλλην!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ Ἓλλην-ες
Γενική: τῶν Ἑλλήν-ων
Δοτική: τοῖς Ἓλλη-σι(ν)
Αἰτιατική: τούς Ἓλλην-ας
Κλητική: ὦ Ἓλλην-ες!!!
Ἐπὶ τῇ εὐκαρίᾳ, ἂς θυμηθοῦμε τὸ ρητὸ «οὐκ εἲθισται τοῖς Ἓλλησι προσκυνέειν»: «Οἱ Ἓλληνες δὲν συνηθίζεται νὰ προσκυνοῦν». Μὲ ἂλλα λόγια, «τό κεφάλι ψηλά».
Ἐπίσης νὰ σημειώσουμε ὃτι σὲ ὃλες τὶς δοτικὲς πληθυντικοῦ, τὸ «ν» στὴν κατάληξι μπαίνει γιὰ λόγους εὐφωνίας ἂν ἡ ἐπομένη λέξις ξεκινᾶ ἀπὸ φωνῆεν.
(Ὃταν λέμε «εὐφωνία» ἐννοοῦμε τὴν σωστὴ ἀπόδοσι τῆς μουσικῆς τῆς γλώσσης.)
Τώρα νὰ δοῦμε ἓνα ἐνρινόληκτο ἀκατάληκτο διπλόθεμο, τό ὂνομα «ὁ γείτων, τοῦ γείτον-ος». (θέματα «γειτων» καὶ «γειτον»)
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ γείτων
Γενική: τοῦ γείτον-ος
Δοτική: τῷ γείτον-ι
Αἰτιατική: τὸν γείτον-α
Κλητική: ὦ γείτον! (παρατηροῦμε –ο ἀντὶ –ω)
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ γείτον-ες
Γενική: τῶν γειτόν-ων
Δοτική: τοῖς γείτο-σι(ν)
Αἰτιατική: τοὺς γείτον-ας
Κλητική: ὦ γείτον-ες!
Τώρα θὰ περάσουμε στὰ ὑγρόληκτα, μὲ χαρακτῆρα δηλαδὴ θέματος τὸ «ρ» ἢ τὸ «λ».
Ἂς δοῦμε τὸ ὑγρόληκτο μονόθεμο ἀκατάληκτο ὂνομα « ὁ κλητήρ, τοῦ κλητῆρος», μὲ θέμα «κλητῆρ-».
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ κλητὴρ
Γενική: τοῦ κλητῆρ-ος
Δοτική: τῷ κλητῆρ-ι
Αἰτιατική: τὸν κλητῆρ-α
Κλητική: ὦ κλητήρ!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ κλητῆρ-ες
Γενική: τῶν κλητήρ-ων
Δοτική: τοῖς κλητῆρ-σι(ν)
Αἰτιατική: τοὺς κλητῆρ-ας
Κλητική: ὦ κλητῆρ-ες!
Ἂς κλίνουμε τώρα τὸ διπλόθεμο ὑγρόόληκτο ἀκατάληκτο, «ὁ ρήτωρ, τοῦ ρήτορ-ος».
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ ρήτωρ
Γενική: τοῦ ρήτορ-ος
Δοτική: τῷ ρήτορ-ι
Αἰτιατική: τὸν ρήτορ-α
Κλητική: ὦ ρήτορ!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ ρήτορ-ες
Γενική: τῶν ρητόρ-ων
Δοτική: τοῖς ρήτορ-σι(ν)
Αἰτιατική: τοὺς ρήτορ-ας
Κλητική: ὦ ρήτορ-ες!
Γιὰ νὰ τονίζουμε σωστά: παρατηροῦμε στὰ ἐνρινόληκτα καὶ ὑγρόληκτα ὀνόματα, ποὺ εἲδαμε, ὃτι τὰ φωνήεντα «α» καὶ «ι» πρὶν ἀπὸ τὸν χαρακτῆρα «ν» τῶν ὀνομάτων σὲ –ις (ἡ ἀκτίς, τῆς ἀκτῖνος ἢ ὁ Τιτάν, τοῦ Τιτᾶνος) εἶναι μακρόχρονα.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΙΣ: Προκύπτει ἀπὸ τὴν προσωπική μου τριβὴ μὲ τὴν ὀρθογραφία, ὃτι ὃταν θέλῳ νὰ γράψῳ στὴν νεοελληνικὴ κάποιο τριτόκλιτο ὂνομα, προκειμένου νὰ βρῷ τὸν σωστὸ τρόπο γραφῆς ἀνατρέχω στὴν κλίσι τοῦ ἀρχαίου τύπου τῆς λέξεως. Ἂν εἶναι διπλόθεμο, στὰ νεοελληνικὰ κρατᾶ τὴν ὀρθογραφία τῆς γενικῆς.
Δηλαδή, ὁ εἰδήμων, τοῦ εἰδήμονος. Ἂρα θὰ γράψουμε στὰ νεοελληνικὰ «ὁ εἰδήμονας», καὶ ὂχι μὲ «ω». Ἂν εἶναι τὸ ὂνομα μονόθεμο, κρατάει τὸ μοναδικὸ θέμα στὴν γενικὴ μὲ τὸν ἲδιο τονισμό. Π. χ. ὁ κλητήρ, τοῦ κλητῆρος καὶ ἂρα «ὁ κλητῆρας», κρατᾶ καὶ τὴν περισπωμένη.
Κάνετε τὴν ἂσκησι: πῶς θά γράψουμε στά νεοελληνικά «ὁ γείτων», «ὁ κλητήρ», «ὁ Πλάτων»;
Θὰ γράψουμε: «ὁ γείτονας» (ὁ γείτων, τοῦ γείτονος) διπλόθεμο
«ὁ κλητῆρας» (ὁ κλητήρ, τοῦ κλητῆρος) μονόθεμο
«ὁ Πλάτωνας» (ὁ Πλάτων, τοῦ Πλάτωνος) μονόθεμο
Σωστὸ εἶναι νὰ χρησιμοποιοῦμε τὰ ὀνόματα στὴν ἀρχαία τους μορφὴ (πόσο πιό εὒηχο εἶναι «ὁ Πλάτων» παρά «ὁ Πλάτωνας», «ὁ μάρτυς» παρά «ὁ μάρτυρας»), ἀλλὰ ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ βρήκαμε ἓναν τρόπο νὰ γράφουμε σωστὰ τὰ τριτόκλιτα εἰς τὴν νεοελληνικήν.
Τώρα θὰ δοῦμε τὰ ὑγρόληκτα συγκοπτόμενα διπλόθεμα ἀκατάληκτα σὲ –ρ (γενικὴ –ρος).
Ὁ πατὴρ-τοῦ πατρός, ἡ θυγάτηρ-τῆς θυγατρός, ἡ μήτηρ-τῆς μητρός κ λ.π.
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ ἀνήρ
Γενική: τοῦ ἀνδρ-ὸς (ἀντὶ «ἀνέρος»: ἀποβάλλει τὸ «ε» καὶ παίρνει εὐφωνικὸ «δ»)
Δοτική: τῷ ἀνδρ-ί (ἀντί «ἀνερί»)
Αἰτιατική: τὸν ἂνδρ-α (ἀντὶ «ἂνερα»)
Κλητική: ὦ ἂνερ!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ ἂνδρ-ες (ἀντὶί «ἂνερες»)
Γενική: τῶν ἀνδρ-ῶν (ἀντὶ «ἀνερῶν»)
Δοτική: τοῖς ἀνδρά-σι (ν) (ἀντὶ ἀνεράσι»)
Αἰτιατική: τοὺς ἂνδρ-ας (ἀντί «ἂνερας»)
Κλητική: ὦ ἂνδρ-ες! (ἀντὶ «ἂνερες»)
Κατὰ τὸν ἲδιο τρόπο κλίνεται καὶ τὸ θηλυκὸ «ἡ θυγάτηρ».
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ἡ θυγάτηρ
Γενική: τῆς θυγατρ-ὸς (ἀντί «θυγατέρος»)
Δοτική: τῇ θυγατρὶ (ἀντί «θυγατέρι»)
Αἰτιατική: τὴν θυγατέρ-α
Κλητική: ὦ θύγατερ!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: αἱ θυγατέρες
Γενική: τῶν θυγατέρ-ων
Δοτική: ταῖς θυγατρά-σι(ν) (ἀντί «θυγατέρι-σι»)
Αἰτιατική: τὰς θυγατέρ-ας
Κλητική: ὦ θυγατέρ-ες!
Παρατηροῦμε ὃτι τὰ ὀνόματα «ὁ πατήρ», «ἡ θυγάτηρ», «ἡ μήτηρ» καὶ «ἡ γαστήρ» συγκόπτουν τὸ «ε» τοῦ θέματος στὴν γενικὴ καὶ δοτικὴ ἑνικοῦ καὶ στὴν δοτικὴ πληθυντικοῦ.
Στὸ ὂνομα «ἀνήρ» ἀποβάλλεται τὸ «ε» τοῦ θέματος καὶ παίρνει ἓνα «δ» πρὸς χάριν εὐφωνίας στὶς πλάγιες πτώσεις τοῦ ἑνικοῦ καὶ σὲ ὃλες τοῦ πληθυντικοῦ.
Ἐπίσης παρατηροῦμε ὃτι στὰ συγκοπτόμενα ὀνόματα, ἡ κλητικὴ ἑνικοῦ σχηματίζεται ἀπὸ τὸ ἀδύναμο θέμα (τὸ θέμα πρὶν συγκοπῇ, «τοῦ ἀνέρ-ος», πρὶν γίνῃ «ἀνδρός») καὶ τονίζεται στὴν πρώτη συλλαβή: ὦ πάτερ! , ὦ μήτηρ! κ.λ.π. μὲ μόνη ἐξαίρεσι τὴν «γαστέρα» : ὦ γαστήρ!
Καὶ τέλος παρατηροῦμε ὃτι στὴν δοτικὴ πληθυντικοῦ τίθεται ἓνα βραχύχρονο «α» μεταξὺ τοῦ συγκομμένου θέματος καὶ τῆς καταλήξεως πρὸς χάριν εὐφωνίας: πατρ-ά-σιν, ἀνδρ-ά-σιν κ.λ.π.
Κλίνουμε ΠΑΝΤΟΤΕ μεγαλοφώνως τὶς λέξεις γιὰ νὰ ἀκοῦμε τὴν μουσικὴ τῆς γλώσσης μας.
Οἱ κανόνες ἁπλῶς ἐπιβεβαιώνουν αὐτὰ ποὺ κατὰ βάθος ξέρουμε καὶ ἀκοῦμε…
****************************************************************
Καὶ θὰ ὁλοκληρώσουμε τὴν Γ΄κλίσι μὲ τὰ σιγμόληκτα, τὰ ὀνόματα ποὺ ἒχουν χαρακτῆρα «σ».
Τά ὀνόματα αὐτὰ θεωροῦνται σιγμόληκτα διότι ἒχουν ὡς θέμα τους τὴν δύσκολη γενική τους (χωρὶς τὴν κατάληξι βέβαια) ποὺ λὴγει σὲ –σ.
Στὴν κατηγορία αὐτὴν ἐμπίπτουν ὃλα τὰ κύρια ὀνόματα σὲ –ης μὲ κατάληξι γενικῆς –ους, καὶ σὲ –κλῆς μὲ γενικὴ –κλέους, «τὸ κλέος, τοῦ κλέους» δηλαδή.
Ἂς δοῦμε τὸ ὂνομα «ὁ Σωκράτης», ὁ «σώζων τὸ κράτος».
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς (θέμα Σωκρατεσ-)
Ὀνομαστική: ὁ Σωκράτης
Γενική: τοῦ Σωκράτους
Δοτική: τῷ Σωκράτει
Αἰτιατική: τὸν Σωκράτη
Κλητική: ὦ Σώκρατες!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ Σωκράται
Γενική: τῶν Σωκρατῶν
Δοτική: τοῖς Σωκράταις
Αἰτιατική: τοὺς Σωκράτας
Κλητική: ὦ Σωκράται!
Ἐπίσης τὸ ὂνομα «Περικλῆς», ὁ «δοξασμένος» ἀφοῦ κλέος(= δόξα).
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς (θέμα Περικλεε-)
Ὀνομαστική: ὁ Περικλῆς
Γενική: τοῦ Περικλέους
Δοτική: τῷ Περικλεῖ
Αἰτιατική: τόν Περικλέα
Κλητική: ὦ Περίκλεις!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ Περικλεῖς
Γενική: τῶν Περικλέων
Δοτική: ————–
Αἰτιατική: τοὺς Περικλεῖς
Κλητική: ὦ Περικλεῖς!
Τὰ ὀνόματα σὲ –ης καὶ –κλῆς ἒχουν θέμα σὲ –ες (Σωκρατεσ-, Περικλεεσ- ) καὲ δὲν παίρνουν κατάληξι στὴν ὀνομαστικὴ ἑνικοῦ (εἶναι ἀκατάληκτα). Ἐπίσης ἐκτείνουν τὸ βραχὺ «ε» σὲ «η». Ἔτσι τὸ θέμα «Σωκράτες» γίνεται «Σωκράτης», καὶ μὲ συναίρεσι τὸ θέμα «Περικλέε-ης» γίνεται «Περικλῆς».
Στὶς πλάγιες πτώσεις τοῦ ἑνικοῦ ἀποβάλλεται τὸ «σ» ἀνάμεσα ἀπὸ τὰ δύο φωνήεντα (Σωκράτεσ-ος -> Σωκράτεος) καὶ συναιροῦνται τὰ δύο φωνήεντα: π.χ. στὴν γενικὴ ἡ συναίρεσις τοῦ «ε» καὶ τοῦ «ο» δίνουν «ου» (τοῦ Σωκράτους). Τὸ ἲδιο συνεχίζεται σὲ ὃλες τὶς πτώσεις.
{Ἡ γενικὴ προκύπτει ὡς ἑξῆς, ἁπλῶς γιὰ νὰ γνωρίζουμε: (Σωκράτεσ- ος -> Σωκράτε-ος -> Σωκράτους) (Περικλέες – ος -> Περικλέε-ος -> Περικλέους). Κατὰ τὸν ἲδιον τρόπον σχηματίζονται καὶ οἱ ὑπόλοιπες πτώσεις.}
Στὴν Κλητικὴ ἑνικοῦ ἀνεβαίνει ὁ τόνος στὴν πρώτη συλλαβή: Ὦ Σώκρατες!
Θεωρῶ ὃτι σημαντικὸ εἶναι νὰ λέμε σωστὰ τὴν γενικὴ τῶν ὀνομάτων αὐτῶν χωρὶς νὰ χρειάζεται ἰδιαίτερη ἀνάλυσις τῶν κανόνων, ποὺ πολλὲς φορὲς μᾶς μπερδεύουν. Ἁπλὰ πράγματα: λέμε «ἡ ὁδὸς Περικλέους», ὂχι Περικλῆ.
Οἱ νόμοι «τοῦ κράτους», δὲν μποροῦμε νὰ τὸ ποῦμε ἀλλιῶς.
Κατὰ τὸν ἲδιον τρόπο λέμε «ἡ ἀπολογία τοῦ Σω-κράτους». Κλίνεται τὸ ὂνομα σύμφωνα μὲ τὸ δεύτερο συνθετικό, ὃπως συμβαίνει καὶ μὲ ὃλες τὶς σύνθετες λέξεις. (Ὁ πληθυντικὸς ἀριθμὸς ἐδῶ ἐξαιρεῖται, ἀλλὰ ποτὲ δὲν θὰ ποῦμε ἓνα κύριο ὂνομα στὸν πληθυντικὸ ἀριθμό.)
Ἂς δοῦμε πῶς κλίνεται τὸ θηλυκὸ ἀκατάληκτο διπλόθεμο «ἡ αἰδώς».
(θέμα: αἰδωσ- καί αἰδοσ-)
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ἡ αἰδὼς
Γενική: τῆς αἰδοῦς
Δοτική: τῇ αἰδοῖ
Αἰτιατική: τὴν αἰδὼ
Κλητική: ὦ αἰδώς!
Πληθυντικὸ δὲν ἒχει «ἡ αἰδώς», καὶ λέμε «προσβολὴ τῆς δημοσίας αἰδοῦς».
«Αἰδώς» δὲν εἶναι ἀκριβῶς ἡ ντροπή, εἶναι τὸ συναίσθημα ποὺ μᾶς προκαλεῖ ὁ σεβασμὸς πρὸς τοὺς ἂλλους καὶ συνειρμικὰ τὸ συναίσθημα ποὺ πρέπει νὰ αἰσθανόμαστε ἂν ἀδικήσουμε, προκαλέσουμε ἢ (ἀκόμη καὶ ἂθελά μας) προσβάλλουμε κάποιον.
Θὰ δοῦμε καὶ τὰ οὐδέτερα σὲ –ος.
Πολὺ βασικὸ γιὰ νὰ μὴν γράφουμε «μαργαριτάρια» τοῦ τύπου «τά σκάφοι…» μὴ κακό μας….
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: τό σκάφος
Γενική: τοῦ σκάφους
Δοτική: τῷ σκάφει
Αἰτιατική: τὸ σκάφος
Κλητική: ὦ σκάφος!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: τὰ σκάφη
Γενική: τῶν σκαφῶν
Δοτική: τοῖς σκάφε-σι(ν)
Αἰτιατική: τὰ σκάφη
Κλητική: ὦ σκάφη!
Κατὰ τὸν ἲδιον τρόπο κλίνονται καὶ πολλὲς ἀκόμη λέξεις: τὸ κράτος, τὸ βέλος, τὸ ἒδαφος, τὸ ζεῦγος κ.λ.π.
Ὁλοκληρώνουμε μὲ τὰ οὐδέτερα ὀνόματα μὲ κατάληξι –ας (γενικὴ –ατος ἢ -ως).
Αὐτὰ εἶναι οἱ λέξεις «κρέας», «γέρας»(= βραβεῖον), «γῆρας», «τέρας», «πέρας» καί «κέρας».
Τὰ «κρέας», «γέρας» καὶ «γῆρας» εἶναι καθαρὰ σιγμόληκτα, ἐνῶ «τὸ πέρας» καὶ «τὸ τέρας» κλίνονται σὲ ὁρισμένες πτώσεις ὡς ὁδοντικόληκτα καὶ σὲ ἂλλες ὡς σιγμόληκτα.
Ἡ λέξις «τὸ «κέρας» κλίνεται καὶ ὡς σιγμόληκτο (κατὰ «τὸ κρέας») καὶ ὡς ὁδοντικόληκτο (κατὰ τό «πέρας»).
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: τό πέρας
Γενική: τοῦ πέρατ-ος
Δοτική: τῷ πέρατ-ι
Αἰτιατική: τὸ πέρας
Κλητική: ὦ πέρας!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: τὰ πέρατ-α
Γενική: τῶν περάτ-ων
Δοτική: τοῖς πέρα-σι(ν)
Αἰτιατική: τὰ πέρατ-α
Κλητική: ὦ πέρατ-α!
Γιὰ τοὺς κρεοφάγους καὶ ὂχι μόνον, μιὰ ματιὰ στὸ «δύσκολο» κρέας ποὺ διαφοροποιεῖται…
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: τὸ κρέας
Γενική: τοῦ κρέως
Δοτική: τῷ κρέᾳ
Αἰτιατική: τὸ κρέας
Κλητική: ὦ κρέας!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: τὰ κρέα
Γενική: τῶν κρεῶν
Δοτική: οῖς κρέασι-(ν)
Αἰτιατική: τὰ κρέα
Κλητική: ὦ κρέα!
Γιὰ ὃσους ἐπιθυμοῦν νὰ δοῦν λεπτομέρειες σᾶς παραπέμπω στὸν ἀξιόλογο ἱστότοπο Τρίτη κλίσις τῶν οὐσιαστικῶν
Θὰ ἐπαναλάβω γιὰ ἀκόμη μία φορά, πὼς ἐδῶ φροντίζουμε νὰ τονίσουμε τὰ ἀπολύτως βασικὰ σημεῖα τῆς γραμματικῆς ὣστε οἱ φίλοι νὰ βελτιώσουν τὶς γλωσσικές τους ἱκανότητες καὶ νὰ μπορέσουν νὰ δοῦν «φιλικά» καὶ μὲ ἁπλό τρόπο τὴν ἀρχαία μορφὴ τῆς γλώσσης μας.
Εὒχομαι ἡ προσπάθειά μου νὰ μὴν χαρακτηρισθῇ ἐλλειπής, διότι ἐδῶ προσπαθοῦμε μὲ ὃσο τὸ δυνατὸν εὐκολώτερο τρόπο νὰ περισώσουμε τὴν γλῶσσα ἀπὸ κακοποιήσεις πού, σκοπίμως ἢ μή, τὴν ἀπαξιώνουν.
Χρύσα Λίνδου
Πηγή
Σήμερα φίλοι μου ὁλοκληρώνουμε τὴν Γ΄ κλίσι τῶν ὀνομάτων μὲ μία συνοπτικὴ ἀναφορὰ στὴ ἡμιφωνόληκτα ὀνόματα, αὐτὰ δηλαδὴ τῶν ὁποίων ὁ χαρακτὴρ τοῦ θέματος εἶναι ἡμέφωνο σύμφωνο. («ν», «λ», «ρ» ἢ «σ»)
(χαρακτὴρ λέγεται τὸ τελευταῖο γράμμα τοῦ θέματος, τὸ ὁποῖο βρίσκουμε ἀπὸ τὴν γενικὴ ἑνικοῦ τῆς λέξεως, ἀφοῦ ἀφαιρέσουμε τὴν κατάληξι)...
{Τὰ συμφωνόληκτα, ὃπως ἢδη εἲπαμε, χωρίζονται σὲ ἀφωνόληκτα (ὃσα δηλαδὴ ἒχουν ὡς χαρακτῆρα σύμφωνο οὐρανικὸ (κ,γ,χ) ἢ χειλικὸ (π,β,φ) ἢ ὀδοντικὸ (τ,δ,θ))
καὶ σὲ ἡμιφωνόληκτα (ὃσα ἒχουν ὡς χαρακτῆρα τὸ ἒνρινο «ν» ἢ ἓνα ἀπὸ τὰ ὑγρὰ «λ», «ρ» ἢ τὸ «σ»).}
Ἂς ξεκινήσουμε μὲ ἓνα ἐνρινόληκτο ὂνομα, μονόθεμο καὶ καταληκτικό.
{Καταληκτικὰ εἲπαμε ὃτι λέγονται ὃσα ὀνόματα λήγουν σὲ –ς καί ἀκατάληκτα τὰ ὑπόλοιπα καί ὃσα δὲν σχηματίζουν ὀνομαστικὴ ἑνικοῦ μὲ κατάληξι (ἒχουν δηλαδὴ ὡς ὀνομαστικὴ τὴν γενικὴ δίχως κατάληξι)}
{Μονόθεμα εἶναι τὰ ὀνόματα ποὺ ἒχουν ἓνα θέμα καὶ δὲν δημιουργοῦν στὴν γενικὴ πτῶσι δεύτερο. (Π.χ. «ὁ χιτών, τοῦ χιτῶν-ος» εἶναι μονόθεμο (μὲ θέμα χιτων-) καὶ ὁ «ἡγεμών, τοῦ ἡγεμόν-ος» εἶναι διπλόθεμο (μὲ θέματα ἡγεμον- καὶ ἡγεμων-.)) Γιὰ περισσότερα ἀνατρέξτε στὰ προηγούμενα μαθήματα}
Τὸ ὂνομα «ἡ ἀκτίς, τῆς ἀκτῖνος» μὲ θέμα «ἀκτιν».
Διαβάζουμε πάντα μεγαλόφωνα.
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ἡ ἀκτὶς
Γενική: τῆς ἀκτῖν-ος
Δοτική: τῇ ἀκτῖν-ι
Αἰτιατική: τὴν ἀκτῖν-α
Κλητική: ὦ ἀκτὶς
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: αἱ ἀκτῖν-ες
Γενική: τῶν ἀκτίν-ων
Δοτική: ταῖς ἀκτῖ-σι(ν)
Αἰτιατική: τὰς ἀκτῖν-ας
Κλητική: ὦ ἀκτῖν-ες
Ἂς δοῦμε τὸ ὂνομά μας, «ὁ Ἓλλην».
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ Ἓλλην
Γενική: τοῦ Ἓλλην-ος
Δοτική: τῷ Ἓλλην-ι
Αἰτιατική: τὸν Ἓλλην-α
Κλητική: ὦ Ἓλλην!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ Ἓλλην-ες
Γενική: τῶν Ἑλλήν-ων
Δοτική: τοῖς Ἓλλη-σι(ν)
Αἰτιατική: τούς Ἓλλην-ας
Κλητική: ὦ Ἓλλην-ες!!!
Ἐπὶ τῇ εὐκαρίᾳ, ἂς θυμηθοῦμε τὸ ρητὸ «οὐκ εἲθισται τοῖς Ἓλλησι προσκυνέειν»: «Οἱ Ἓλληνες δὲν συνηθίζεται νὰ προσκυνοῦν». Μὲ ἂλλα λόγια, «τό κεφάλι ψηλά».
Ἐπίσης νὰ σημειώσουμε ὃτι σὲ ὃλες τὶς δοτικὲς πληθυντικοῦ, τὸ «ν» στὴν κατάληξι μπαίνει γιὰ λόγους εὐφωνίας ἂν ἡ ἐπομένη λέξις ξεκινᾶ ἀπὸ φωνῆεν.
(Ὃταν λέμε «εὐφωνία» ἐννοοῦμε τὴν σωστὴ ἀπόδοσι τῆς μουσικῆς τῆς γλώσσης.)
Τώρα νὰ δοῦμε ἓνα ἐνρινόληκτο ἀκατάληκτο διπλόθεμο, τό ὂνομα «ὁ γείτων, τοῦ γείτον-ος». (θέματα «γειτων» καὶ «γειτον»)
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ γείτων
Γενική: τοῦ γείτον-ος
Δοτική: τῷ γείτον-ι
Αἰτιατική: τὸν γείτον-α
Κλητική: ὦ γείτον! (παρατηροῦμε –ο ἀντὶ –ω)
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ γείτον-ες
Γενική: τῶν γειτόν-ων
Δοτική: τοῖς γείτο-σι(ν)
Αἰτιατική: τοὺς γείτον-ας
Κλητική: ὦ γείτον-ες!
Τώρα θὰ περάσουμε στὰ ὑγρόληκτα, μὲ χαρακτῆρα δηλαδὴ θέματος τὸ «ρ» ἢ τὸ «λ».
Ἂς δοῦμε τὸ ὑγρόληκτο μονόθεμο ἀκατάληκτο ὂνομα « ὁ κλητήρ, τοῦ κλητῆρος», μὲ θέμα «κλητῆρ-».
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ κλητὴρ
Γενική: τοῦ κλητῆρ-ος
Δοτική: τῷ κλητῆρ-ι
Αἰτιατική: τὸν κλητῆρ-α
Κλητική: ὦ κλητήρ!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ κλητῆρ-ες
Γενική: τῶν κλητήρ-ων
Δοτική: τοῖς κλητῆρ-σι(ν)
Αἰτιατική: τοὺς κλητῆρ-ας
Κλητική: ὦ κλητῆρ-ες!
Ἂς κλίνουμε τώρα τὸ διπλόθεμο ὑγρόόληκτο ἀκατάληκτο, «ὁ ρήτωρ, τοῦ ρήτορ-ος».
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ ρήτωρ
Γενική: τοῦ ρήτορ-ος
Δοτική: τῷ ρήτορ-ι
Αἰτιατική: τὸν ρήτορ-α
Κλητική: ὦ ρήτορ!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ ρήτορ-ες
Γενική: τῶν ρητόρ-ων
Δοτική: τοῖς ρήτορ-σι(ν)
Αἰτιατική: τοὺς ρήτορ-ας
Κλητική: ὦ ρήτορ-ες!
Γιὰ νὰ τονίζουμε σωστά: παρατηροῦμε στὰ ἐνρινόληκτα καὶ ὑγρόληκτα ὀνόματα, ποὺ εἲδαμε, ὃτι τὰ φωνήεντα «α» καὶ «ι» πρὶν ἀπὸ τὸν χαρακτῆρα «ν» τῶν ὀνομάτων σὲ –ις (ἡ ἀκτίς, τῆς ἀκτῖνος ἢ ὁ Τιτάν, τοῦ Τιτᾶνος) εἶναι μακρόχρονα.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΙΣ: Προκύπτει ἀπὸ τὴν προσωπική μου τριβὴ μὲ τὴν ὀρθογραφία, ὃτι ὃταν θέλῳ νὰ γράψῳ στὴν νεοελληνικὴ κάποιο τριτόκλιτο ὂνομα, προκειμένου νὰ βρῷ τὸν σωστὸ τρόπο γραφῆς ἀνατρέχω στὴν κλίσι τοῦ ἀρχαίου τύπου τῆς λέξεως. Ἂν εἶναι διπλόθεμο, στὰ νεοελληνικὰ κρατᾶ τὴν ὀρθογραφία τῆς γενικῆς.
Δηλαδή, ὁ εἰδήμων, τοῦ εἰδήμονος. Ἂρα θὰ γράψουμε στὰ νεοελληνικὰ «ὁ εἰδήμονας», καὶ ὂχι μὲ «ω». Ἂν εἶναι τὸ ὂνομα μονόθεμο, κρατάει τὸ μοναδικὸ θέμα στὴν γενικὴ μὲ τὸν ἲδιο τονισμό. Π. χ. ὁ κλητήρ, τοῦ κλητῆρος καὶ ἂρα «ὁ κλητῆρας», κρατᾶ καὶ τὴν περισπωμένη.
Κάνετε τὴν ἂσκησι: πῶς θά γράψουμε στά νεοελληνικά «ὁ γείτων», «ὁ κλητήρ», «ὁ Πλάτων»;
Θὰ γράψουμε: «ὁ γείτονας» (ὁ γείτων, τοῦ γείτονος) διπλόθεμο
«ὁ κλητῆρας» (ὁ κλητήρ, τοῦ κλητῆρος) μονόθεμο
«ὁ Πλάτωνας» (ὁ Πλάτων, τοῦ Πλάτωνος) μονόθεμο
Σωστὸ εἶναι νὰ χρησιμοποιοῦμε τὰ ὀνόματα στὴν ἀρχαία τους μορφὴ (πόσο πιό εὒηχο εἶναι «ὁ Πλάτων» παρά «ὁ Πλάτωνας», «ὁ μάρτυς» παρά «ὁ μάρτυρας»), ἀλλὰ ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ βρήκαμε ἓναν τρόπο νὰ γράφουμε σωστὰ τὰ τριτόκλιτα εἰς τὴν νεοελληνικήν.
Τώρα θὰ δοῦμε τὰ ὑγρόληκτα συγκοπτόμενα διπλόθεμα ἀκατάληκτα σὲ –ρ (γενικὴ –ρος).
Ὁ πατὴρ-τοῦ πατρός, ἡ θυγάτηρ-τῆς θυγατρός, ἡ μήτηρ-τῆς μητρός κ λ.π.
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ ἀνήρ
Γενική: τοῦ ἀνδρ-ὸς (ἀντὶ «ἀνέρος»: ἀποβάλλει τὸ «ε» καὶ παίρνει εὐφωνικὸ «δ»)
Δοτική: τῷ ἀνδρ-ί (ἀντί «ἀνερί»)
Αἰτιατική: τὸν ἂνδρ-α (ἀντὶ «ἂνερα»)
Κλητική: ὦ ἂνερ!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ ἂνδρ-ες (ἀντὶί «ἂνερες»)
Γενική: τῶν ἀνδρ-ῶν (ἀντὶ «ἀνερῶν»)
Δοτική: τοῖς ἀνδρά-σι (ν) (ἀντὶ ἀνεράσι»)
Αἰτιατική: τοὺς ἂνδρ-ας (ἀντί «ἂνερας»)
Κλητική: ὦ ἂνδρ-ες! (ἀντὶ «ἂνερες»)
Κατὰ τὸν ἲδιο τρόπο κλίνεται καὶ τὸ θηλυκὸ «ἡ θυγάτηρ».
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ἡ θυγάτηρ
Γενική: τῆς θυγατρ-ὸς (ἀντί «θυγατέρος»)
Δοτική: τῇ θυγατρὶ (ἀντί «θυγατέρι»)
Αἰτιατική: τὴν θυγατέρ-α
Κλητική: ὦ θύγατερ!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: αἱ θυγατέρες
Γενική: τῶν θυγατέρ-ων
Δοτική: ταῖς θυγατρά-σι(ν) (ἀντί «θυγατέρι-σι»)
Αἰτιατική: τὰς θυγατέρ-ας
Κλητική: ὦ θυγατέρ-ες!
Παρατηροῦμε ὃτι τὰ ὀνόματα «ὁ πατήρ», «ἡ θυγάτηρ», «ἡ μήτηρ» καὶ «ἡ γαστήρ» συγκόπτουν τὸ «ε» τοῦ θέματος στὴν γενικὴ καὶ δοτικὴ ἑνικοῦ καὶ στὴν δοτικὴ πληθυντικοῦ.
Στὸ ὂνομα «ἀνήρ» ἀποβάλλεται τὸ «ε» τοῦ θέματος καὶ παίρνει ἓνα «δ» πρὸς χάριν εὐφωνίας στὶς πλάγιες πτώσεις τοῦ ἑνικοῦ καὶ σὲ ὃλες τοῦ πληθυντικοῦ.
Ἐπίσης παρατηροῦμε ὃτι στὰ συγκοπτόμενα ὀνόματα, ἡ κλητικὴ ἑνικοῦ σχηματίζεται ἀπὸ τὸ ἀδύναμο θέμα (τὸ θέμα πρὶν συγκοπῇ, «τοῦ ἀνέρ-ος», πρὶν γίνῃ «ἀνδρός») καὶ τονίζεται στὴν πρώτη συλλαβή: ὦ πάτερ! , ὦ μήτηρ! κ.λ.π. μὲ μόνη ἐξαίρεσι τὴν «γαστέρα» : ὦ γαστήρ!
Καὶ τέλος παρατηροῦμε ὃτι στὴν δοτικὴ πληθυντικοῦ τίθεται ἓνα βραχύχρονο «α» μεταξὺ τοῦ συγκομμένου θέματος καὶ τῆς καταλήξεως πρὸς χάριν εὐφωνίας: πατρ-ά-σιν, ἀνδρ-ά-σιν κ.λ.π.
Κλίνουμε ΠΑΝΤΟΤΕ μεγαλοφώνως τὶς λέξεις γιὰ νὰ ἀκοῦμε τὴν μουσικὴ τῆς γλώσσης μας.
Οἱ κανόνες ἁπλῶς ἐπιβεβαιώνουν αὐτὰ ποὺ κατὰ βάθος ξέρουμε καὶ ἀκοῦμε…
****************************************************************
Καὶ θὰ ὁλοκληρώσουμε τὴν Γ΄κλίσι μὲ τὰ σιγμόληκτα, τὰ ὀνόματα ποὺ ἒχουν χαρακτῆρα «σ».
Τά ὀνόματα αὐτὰ θεωροῦνται σιγμόληκτα διότι ἒχουν ὡς θέμα τους τὴν δύσκολη γενική τους (χωρὶς τὴν κατάληξι βέβαια) ποὺ λὴγει σὲ –σ.
Στὴν κατηγορία αὐτὴν ἐμπίπτουν ὃλα τὰ κύρια ὀνόματα σὲ –ης μὲ κατάληξι γενικῆς –ους, καὶ σὲ –κλῆς μὲ γενικὴ –κλέους, «τὸ κλέος, τοῦ κλέους» δηλαδή.
Ἂς δοῦμε τὸ ὂνομα «ὁ Σωκράτης», ὁ «σώζων τὸ κράτος».
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς (θέμα Σωκρατεσ-)
Ὀνομαστική: ὁ Σωκράτης
Γενική: τοῦ Σωκράτους
Δοτική: τῷ Σωκράτει
Αἰτιατική: τὸν Σωκράτη
Κλητική: ὦ Σώκρατες!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ Σωκράται
Γενική: τῶν Σωκρατῶν
Δοτική: τοῖς Σωκράταις
Αἰτιατική: τοὺς Σωκράτας
Κλητική: ὦ Σωκράται!
Ἐπίσης τὸ ὂνομα «Περικλῆς», ὁ «δοξασμένος» ἀφοῦ κλέος(= δόξα).
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς (θέμα Περικλεε-)
Ὀνομαστική: ὁ Περικλῆς
Γενική: τοῦ Περικλέους
Δοτική: τῷ Περικλεῖ
Αἰτιατική: τόν Περικλέα
Κλητική: ὦ Περίκλεις!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: οἱ Περικλεῖς
Γενική: τῶν Περικλέων
Δοτική: ————–
Αἰτιατική: τοὺς Περικλεῖς
Κλητική: ὦ Περικλεῖς!
Τὰ ὀνόματα σὲ –ης καὶ –κλῆς ἒχουν θέμα σὲ –ες (Σωκρατεσ-, Περικλεεσ- ) καὲ δὲν παίρνουν κατάληξι στὴν ὀνομαστικὴ ἑνικοῦ (εἶναι ἀκατάληκτα). Ἐπίσης ἐκτείνουν τὸ βραχὺ «ε» σὲ «η». Ἔτσι τὸ θέμα «Σωκράτες» γίνεται «Σωκράτης», καὶ μὲ συναίρεσι τὸ θέμα «Περικλέε-ης» γίνεται «Περικλῆς».
Στὶς πλάγιες πτώσεις τοῦ ἑνικοῦ ἀποβάλλεται τὸ «σ» ἀνάμεσα ἀπὸ τὰ δύο φωνήεντα (Σωκράτεσ-ος -> Σωκράτεος) καὶ συναιροῦνται τὰ δύο φωνήεντα: π.χ. στὴν γενικὴ ἡ συναίρεσις τοῦ «ε» καὶ τοῦ «ο» δίνουν «ου» (τοῦ Σωκράτους). Τὸ ἲδιο συνεχίζεται σὲ ὃλες τὶς πτώσεις.
{Ἡ γενικὴ προκύπτει ὡς ἑξῆς, ἁπλῶς γιὰ νὰ γνωρίζουμε: (Σωκράτεσ- ος -> Σωκράτε-ος -> Σωκράτους) (Περικλέες – ος -> Περικλέε-ος -> Περικλέους). Κατὰ τὸν ἲδιον τρόπον σχηματίζονται καὶ οἱ ὑπόλοιπες πτώσεις.}
Στὴν Κλητικὴ ἑνικοῦ ἀνεβαίνει ὁ τόνος στὴν πρώτη συλλαβή: Ὦ Σώκρατες!
Θεωρῶ ὃτι σημαντικὸ εἶναι νὰ λέμε σωστὰ τὴν γενικὴ τῶν ὀνομάτων αὐτῶν χωρὶς νὰ χρειάζεται ἰδιαίτερη ἀνάλυσις τῶν κανόνων, ποὺ πολλὲς φορὲς μᾶς μπερδεύουν. Ἁπλὰ πράγματα: λέμε «ἡ ὁδὸς Περικλέους», ὂχι Περικλῆ.
Οἱ νόμοι «τοῦ κράτους», δὲν μποροῦμε νὰ τὸ ποῦμε ἀλλιῶς.
Κατὰ τὸν ἲδιον τρόπο λέμε «ἡ ἀπολογία τοῦ Σω-κράτους». Κλίνεται τὸ ὂνομα σύμφωνα μὲ τὸ δεύτερο συνθετικό, ὃπως συμβαίνει καὶ μὲ ὃλες τὶς σύνθετες λέξεις. (Ὁ πληθυντικὸς ἀριθμὸς ἐδῶ ἐξαιρεῖται, ἀλλὰ ποτὲ δὲν θὰ ποῦμε ἓνα κύριο ὂνομα στὸν πληθυντικὸ ἀριθμό.)
Ἂς δοῦμε πῶς κλίνεται τὸ θηλυκὸ ἀκατάληκτο διπλόθεμο «ἡ αἰδώς».
(θέμα: αἰδωσ- καί αἰδοσ-)
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ἡ αἰδὼς
Γενική: τῆς αἰδοῦς
Δοτική: τῇ αἰδοῖ
Αἰτιατική: τὴν αἰδὼ
Κλητική: ὦ αἰδώς!
Πληθυντικὸ δὲν ἒχει «ἡ αἰδώς», καὶ λέμε «προσβολὴ τῆς δημοσίας αἰδοῦς».
«Αἰδώς» δὲν εἶναι ἀκριβῶς ἡ ντροπή, εἶναι τὸ συναίσθημα ποὺ μᾶς προκαλεῖ ὁ σεβασμὸς πρὸς τοὺς ἂλλους καὶ συνειρμικὰ τὸ συναίσθημα ποὺ πρέπει νὰ αἰσθανόμαστε ἂν ἀδικήσουμε, προκαλέσουμε ἢ (ἀκόμη καὶ ἂθελά μας) προσβάλλουμε κάποιον.
Θὰ δοῦμε καὶ τὰ οὐδέτερα σὲ –ος.
Πολὺ βασικὸ γιὰ νὰ μὴν γράφουμε «μαργαριτάρια» τοῦ τύπου «τά σκάφοι…» μὴ κακό μας….
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: τό σκάφος
Γενική: τοῦ σκάφους
Δοτική: τῷ σκάφει
Αἰτιατική: τὸ σκάφος
Κλητική: ὦ σκάφος!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: τὰ σκάφη
Γενική: τῶν σκαφῶν
Δοτική: τοῖς σκάφε-σι(ν)
Αἰτιατική: τὰ σκάφη
Κλητική: ὦ σκάφη!
Κατὰ τὸν ἲδιον τρόπο κλίνονται καὶ πολλὲς ἀκόμη λέξεις: τὸ κράτος, τὸ βέλος, τὸ ἒδαφος, τὸ ζεῦγος κ.λ.π.
Ὁλοκληρώνουμε μὲ τὰ οὐδέτερα ὀνόματα μὲ κατάληξι –ας (γενικὴ –ατος ἢ -ως).
Αὐτὰ εἶναι οἱ λέξεις «κρέας», «γέρας»(= βραβεῖον), «γῆρας», «τέρας», «πέρας» καί «κέρας».
Τὰ «κρέας», «γέρας» καὶ «γῆρας» εἶναι καθαρὰ σιγμόληκτα, ἐνῶ «τὸ πέρας» καὶ «τὸ τέρας» κλίνονται σὲ ὁρισμένες πτώσεις ὡς ὁδοντικόληκτα καὶ σὲ ἂλλες ὡς σιγμόληκτα.
Ἡ λέξις «τὸ «κέρας» κλίνεται καὶ ὡς σιγμόληκτο (κατὰ «τὸ κρέας») καὶ ὡς ὁδοντικόληκτο (κατὰ τό «πέρας»).
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: τό πέρας
Γενική: τοῦ πέρατ-ος
Δοτική: τῷ πέρατ-ι
Αἰτιατική: τὸ πέρας
Κλητική: ὦ πέρας!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: τὰ πέρατ-α
Γενική: τῶν περάτ-ων
Δοτική: τοῖς πέρα-σι(ν)
Αἰτιατική: τὰ πέρατ-α
Κλητική: ὦ πέρατ-α!
Γιὰ τοὺς κρεοφάγους καὶ ὂχι μόνον, μιὰ ματιὰ στὸ «δύσκολο» κρέας ποὺ διαφοροποιεῖται…
Ἑνικὸς Ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: τὸ κρέας
Γενική: τοῦ κρέως
Δοτική: τῷ κρέᾳ
Αἰτιατική: τὸ κρέας
Κλητική: ὦ κρέας!
Πληθυντικὸς Ἀριθμός
Ὀνομαστική: τὰ κρέα
Γενική: τῶν κρεῶν
Δοτική: οῖς κρέασι-(ν)
Αἰτιατική: τὰ κρέα
Κλητική: ὦ κρέα!
Γιὰ ὃσους ἐπιθυμοῦν νὰ δοῦν λεπτομέρειες σᾶς παραπέμπω στὸν ἀξιόλογο ἱστότοπο Τρίτη κλίσις τῶν οὐσιαστικῶν
Θὰ ἐπαναλάβω γιὰ ἀκόμη μία φορά, πὼς ἐδῶ φροντίζουμε νὰ τονίσουμε τὰ ἀπολύτως βασικὰ σημεῖα τῆς γραμματικῆς ὣστε οἱ φίλοι νὰ βελτιώσουν τὶς γλωσσικές τους ἱκανότητες καὶ νὰ μπορέσουν νὰ δοῦν «φιλικά» καὶ μὲ ἁπλό τρόπο τὴν ἀρχαία μορφὴ τῆς γλώσσης μας.
Εὒχομαι ἡ προσπάθειά μου νὰ μὴν χαρακτηρισθῇ ἐλλειπής, διότι ἐδῶ προσπαθοῦμε μὲ ὃσο τὸ δυνατὸν εὐκολώτερο τρόπο νὰ περισώσουμε τὴν γλῶσσα ἀπὸ κακοποιήσεις πού, σκοπίμως ἢ μή, τὴν ἀπαξιώνουν.
Χρύσα Λίνδου
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου