Ἀπό τόν Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆ
Πάθη ΣυμφώνωνΙ. ΤΡΟΠΑΙ ΣΥΜΦΩΝΩΝ Τὸ φαινόμενον τῆς τροπῆς συμφώνου ἢ συμφώνων λαμβάνει χώραν ἐντὸς λέξεως: 1. Οὐρανικόν (κ γ χ) ἢ χειλικόν (π β φ) πρὸ ὀδοντικοῦ (τ δ θ) συμπνευματίζεται πρὸς τὸ ὀδοντικόν, ἂν εἶναι ἑτερόπνουν: ταγτός> τακτός, κρύφθην> κρύβδην, ἑπτά> ἕβδομος, ὀκτώ> ὄγδοος. Σημείωσις: Τῆς προθέσεως ἐκ τὸ κ οὐδέποτε συμπνευματίζεται ἐν συνθέσει:
ἐκβάλλω, ἐκγίγνομαι, ἐκδέρω, ἐκθέω, ἐκκόπτω, ἐκπέμπω, ἐκτρέπω, ἐκφέρω, ἐκχέω.
2. Τὰ οὐρανικὰ κ χ πρὸ τοῦ μ τρέπονται εἰς γ: διώκω> διωκμός> διωγμός, βρέχομαι> βέβρεχμαι> βέβρεγμαι, δεῖκμα>δεῖγμα, τετάραχμαι> τετάραγμαι. Σημείωσις1η: Ὑπάρχουν ὀλίγαι λέξεις, εἰς τὰς ὁποίας διατηροῦνται τὰ συμπλέγματα κμ χμ: ἀκμή, ἄκμων, κέκμηκα, λικμός, δραχμή, αἰχμή, αὐχμός, ὀχμάζω. Σημείωσις2α: Ὅταν συμπέσωσι δύο γγ πρὸ τοῦ μ, ἀποβάλλεται τὸ ἕν γ: ἐλέγχομαι> ἐλήλεγγμαι> ἐλήλεγμαι, φθέγγομαι> ἔφθεγγμαι> ἔφθεγμαι.
3. Χειλικόν (π β φ) εὑρισκόμενον πρὸ τοῦ μ ἀφομοιοῦται μετ’ αὐτοῦ: κόπμα> κόμμα, τρῖβμα> τρῖμμα, γράφμα> γράμμα, βέβλαβμαι> βέβλαμμαι. Σημείωσις: Ὅταν συμπέσωσι δύο μ πρὸ τοῦ μ, ἀποβάλλεται τὸ ἕν μ: κάμπτομαι> κέκαμμμαι> κέκαμμαι, πέμπομαι> πέπεμμμαι> πέπεμμαι.
4. Ὀδοντικὸν εὑρισκόμενον
πρὸ τοῦ μ ἢ πρὸ ὀδοντικοῦ τρέπεται εἰς σ: ἔρειδ-μα> ἔρεισμα,
ψεῦδμα> ψεῦσμα, ἡδθήσομαι> ἡσθήσομαι, ὀδμή> ὀσμή,
πενέττερος> πενέστερος, τριακοντός> τριακοστός, εὐχάριττος>
εὐχάριστος.
Σημείωσις 1η: Ὑπάρχουν ὀλίγαι λέξεις, εἰς
τὰς ὁποίας διατηρεῖται τὸ ὀδοντικὸν πρὸ ὀδοντικοῦ ἢ πρὸ τοῦ μ: Ἀτθίς,
Πιτθεύς, Ἀττική, Κάδμος, πυθμήν, ἀτμός, σταθμός, βαθμός.
Σημείωσις 2α: Τὰ δύο ττ προελθόντα ἐκ συμπλέγματος οὐρανικοῦ καὶ γιὼτ διατηροῦνται: πραγjω> πράττω, ταράχjω> ταράττω.5. Τὸ ἔνρινον ν: • πρὸ οὐρανικοῦ ἢ ξ τρέπεται εἰς γ: συνκόπτω> συγκόπτω, συνγίγνομαι> συγγίγνομαι, συνχέω> συγχέω, συνξέω> συγξέω, ἐνκαλῶ> ἐγκαλῶ, ἐνγίγνομαι> ἐγγίγνομαι, ἐνχέω> ἐγχέω, ἐνξέω> ἐγξέω. • πρὸ χειλικοῦ ἢ ψ τρέπεται εἰς μ: συνπέμπω> συμπέμπω, συνβάλλω> συμβάλλω, συνφύω> συμφύω, συνψάλλω> συμψάλλω, ἐνπίπτω> ἐμπίπτω, ἐνβάλλω> ἐμβάλλω, ἐνφύομαι> ἐμφύομαι • πρὸ ὑγροῦ ἀφομοιοῦται μετ’ αὐτοῦ: συνλαμβάνω> συλλαμβάνω, συνρέω> συρρέω, ἐνλείπω> ἐλλείπω. Ἐξαιροῦνται τὰ πάνρυτος καὶ πανλώβητος. Σημείωσις: Τῆς προθέσεως ἐν τὸ ν πρὸ τοῦ ρ μένει ἀπαθές. Διφοροῦνται τὰ ἔνρινος//ἔρρινος, ἔνρυθμος//ἔρρυθμος, ἐνράπτω//ἐρράπτω.
• πρὸ τοῦ μ ἀφομοιοῦται πρὸς αὐτό: ἐνμένω> ἐμμένω, συνμένω> συμμένω, πληνελής> πλημμελής, ὤξυνμαι> ὤξυμμαι. Σημείωσις (ἰδιαιτέρα περίπτωσις): Ὁ μέσος καὶ παθητικὸς παρακείμενος καὶ οἱ ἐξ αὐτοῦ παραγόμενοι χρόνοι εἰς τὰ περισσότερα ἐνρινόληκτα ῥήματα ἀπὸ τὸ σύμπλεγμα νμ προκύπτει σμ ἀντὶ δύο μ (ὑφαίνω> ὕφασμαι). Τὸ αὐτὸ παρατηρεῖται καὶ εἰς παράγωγα ὀνόματα (ὕφασμα).
6). Τῆς συλλαβῆς τι τὸ τ εὑρισκόμενον κατόπιν φωνήεντος ἢ τοῦ ν εἰς πολλὰς λέξεις ἔχει τραπῆ εἰς σ: πλοῦτος> πλούτιος> πλούσιος, ἀθάνατος> ἀθανατία> ἀθανασία, ἑκόντιος> ἑκούνσιος> ἑκούσιος, Μιλήτιος> Μιλήσιος. Σημείωσις: Πολλὰ ὅμως δὲν ἀκολουθοῦν τὸν ἀνωτέρω κανόνα: σκότιος, δημοκρατία, κ.ἄ.
7). Εἰς δύο ἀλλεπαλλήλους συλλαβὰς ἀρχομένας ἀπὸ δασέος συμφώνου λαμβάνει χώραν ἀνομοίωσις, ἤτοι τὸ δασὺ τῆς πρώτης συλλαβῆς τρέπεται εἰς τὸ ἀντίστοιχον ψιλόν (χ> κ, φ> π, θ> τ): χέχυκα> κέχυκα, φέφυκα> πέφυκα, θέθυκα> τέθυκα, ἐθέθην> ἐτέθην, θρέφω> τρέφω, ἐθάφην> ἐτάφην. Σημείωσις 1η: Εἶναι δυνατὸν τὸ δασὺ πνεῦμα νὰ παραμείνῃ ὡς ἔχει ἀναλογικῶς πρὸς ἄλλους συγγενεῖς τύπους: ὠρθώθην, ἐθέλχθην< ἀναλογικῶς πρὸς τοὺς ἄλλους χρόνους, φάθι< ἀναλογικῶς πρὸς τοὺς τύπους φάτω, φάτε. Σημείωσις 2α: Εἰς τὸ δεύτερον ἑνικὸν πρόσωπον τῆς προστακτικῆς τοῦ ἀορίστου πρώτου παθητικοῦ τρέπεται εἰς ψιλὸν οὐχὶ τῆς πρώτης ἀλλὰ τῆς δευτέρας ἀλλεπαλλήλου συλλαβῆς: λύθηθι> λύθητι.
ΙΙ. ΜΕΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΩΝ Τὸ ἡμίφωνον γιὼτ κατόπιν τῶν συλλαβῶν αν αρ ορ μετετέθη πρὸ τοῦ ν ἢ τοῦ ρ καὶ ἔπειτα ἡνώθη μετὰ τοῦ προηγουμένου φωνήεντος εἰς δίφθογγον αι ἢ οι. Τὸ τοιοῦτον πάθος λέγεται ἐπένθεσις: φανjω> φαjνω> φαίνω, μέλανjα> μέλαjνα> μέλαινα, ἄρjω> ἄjρω> αἴρω, μόρjα> μόjρα> μοῖρα.
Μιχαὴλ Χρ. ἈλεξανδρῆςΦιλόλογος
(ἡ σελίδα τοῦ Μιχαῆλ ἐδῶ)
φωτογραφία
Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις τῶν
κειμένων τοῦ κυρίου Μιχαὴλ Ἀλεξανδρῆ δίχως ἀναφορὰ τῆς πηγῆς, τοῦ
ὀνόματός του καὶ τοῦ ἐπαγγέλματός του ὡς ἔχει!!!
Παρακαλῶ πολὺ σεβασθῆτε το…
Εὐχαριστῶ.
Φιλονόη
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου