Blackwater: οι ύαινες του πολέμου μετά από το Ιράκ και στην Ουκρανία

Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕ ΤΑ «ΧΙΛΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ» ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΟΛΕΜΟΧΑΡΕΙΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

Μέσα σε αυτό το χάος των αλληλοσυγκρουόμενων πληροφοριών, όπου εταιρείες αλλάζουν ονόματα, θυγατρικές ξεφυτρώνουν από παντού, με την έδρα καθεμιάς να βρίσκεται σε μέρη του πλανήτη όπου δεν υπόκεινται σε κανενός είδους έλεγχο, κανένας δεν μπορεί να βεβαιώσει την ταυτότητα και τους εργοδότες των μισθοφόρων που δρουν στην Ουκρανία.

Μασκοφόροι χωρίς διακριτικά, πάνοπλοι στα χαρακώματα, πολεμούν τους αντάρτες της Ουκρανίας...
«Κάποιοι ανεύθυνοι μπλόγκερ και ένας ρεπόρτερ σε κάποιο σάιτ δημοσίευσαν πρόσφατα φήμες, ότι οι υπάλληλοι της Academi βρίσκονται στην Ουκρανία. Το αρνούμαστε και προσθέτουμε ότι η Academi δεν έχει καμία σχέση με την εταιρεία Blackwater ούτε με τον ιδρυτή της Ερικ Πρινς».
Αυτά γράφει, μεταξύ άλλων, η επίσημη ανακοίνωση της αμερικανικής ιδιωτικής εταιρείας Academi, όπως μετονομάστηκε η κακόφημη Blackwater. Αρκετά λιτή, δεν διευκρινίζει ότι τα δημοσιεύματα στα οποία αναφέρεται είναι της γερμανικής εφημερίδας «Bild», που επικαλείται πηγές της Γερμανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών σχετικά με τετρακόσιους μισθοφόρους που έφτασαν στο Κίεβο για να συνδράμουν τον ουκρανικό στρατό, στην καταστολή των φιλορώσων ανταρτών.
Η ίδια η ανακοίνωση όμως δεν διστάζει να «καρφώσει» τον Πρινς, ο οποίος μετά την παραίτησή του από την Academi έχει φτιάξει μια παρόμοια -και ανταγωνιστική- εταιρεία παροχής μισθοφόρων στο Αμπου Ντάμπι με το όνομα Frontier Resource Group. Κατά τα άλλα, η εταιρεία προσθέτει ότι έκανε «τεράστιες προσπάθειες» για να αλλάξει τη γνώμη του κόσμου γι' αυτήν και να προβληθεί ως μια υπεύθυνη και βραβευμένη στον τομέα της εταιρεία.
Με άλλα λόγια, η Academi -πρώην Blackwater- δεν ενδιαφέρεται να διαψεύσει την είδηση, αλλά να αρνηθεί τη δική της εμπλοκή, τη συμμετοχή δικών της υπαλλήλων -όπως τους αποκαλεί κομψά- στην Ουκρανία. Ισως γιατί τα βίντεο από το Ντονέτσκ δείχνουν το πλήθος να φωνάζει στους μασκοφόρους με τα όπλα που κινούνται ανάμεσά του: «Μισθοφόροι! Blackwater, ποιους ήρθατε να σκοτώσετε;».
Οι αναλυτές όπως πάντα έχουν διχαστεί. Αλλοι κάνουν λόγο για προβοκάτσια των Ρώσων, σκηνές που σκηνοθετούνται, καθώς οι υποτιθέμενοι μισθοφόροι με πολεμική εξάρτυση του αμερικανικού στρατού απλά κινούνται στους δρόμους, χωρίς ουσιαστικά να πειράζουν τους φιλορώσους διαδηλωτές.
Οικογενειακή φωτογραφία εκπαιδευομένων της εταιρείας Αλλοι όμως θυμίζουν ότι ο Τζον ΜακΚέιν, ο Ρεπουμπλικανός που έχασε την προεδρία από τον Ομπάμα, είπε πρόσφατα ότι η Ουκρανία είναι μια χώρα με μικρό και ανεκπαίδευτο στράτευμα, που είναι ανίκανο να αντιμετωπίσει το ρωσικό οπλοστάσιο. Οπότε «το ελάχιστο που πρέπει να κάνουμε είναι να στείλουμε όπλα και πυρομαχικά», όπως είπε. Και ίσως μερικούς «συμβούλους» για τον ανταρτοπόλεμο.
Εμπλοκές
Ρωσόφωνοι βιντεοσκόπησαν τους εικονιζόμενους «ράμπο» στο Ντονέτσκ Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο, καθώς ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, όταν έκανε λόγο για μερικές δεκάδες μισθοφόρους δεν ανέφερε την Blackwater, αλλα την Greystone Limited, δηλαδή τη θυγατρική της, η οποία εκτελούσε τα συμβόλαια με τις κυβερνήσεις των ξένων κρατών, ενώ η Blackwater αρκούνταν στο να αντλεί τεράστια ποσά αποκλειστικά από το Πεντάγωνο. Μια εταιρεία που μπορεί να μην έχει τη φήμη της Blackwater, να πολεμάει στο πλευρό του αμερικανικού στρατού σκοτώνοντας αμάχους, αλλά έχει μια πολύ πιο σκοτεινή πλευρά, καθώς θεωρείται ότι έχει εκπαιδεύσει από το νεοσύστατο στρατό της Κροατίας, τα χρόνια των συγκρούσεων στην πρώην Γιουκοσλαβία, μέχρι τις ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας στο Σαλβαδόρ, στην αντιμετώπιση των αριστερών ανταρτών. Από την άλλη, η ίδια η εταιρεία, που ο Λαβρόφ κατηγορεί για εμπλοκή στην Ουκρανία, έχει από το 2012 ανακοινώσει στο σάιτ της την έναρξη παροχής υπηρεσιών ασφαλείας στη Ρωσία.
Μέσα σε αυτό το χάος των αλληλοσυγκρουόμενων πληροφοριών, όπου εταιρείες αλλάζουν ονόματα, θυγατρικές ξεφυτρώνουν από παντού, με την έδρα καθεμιάς να βρίσκεται σε μέρη του πλανήτη όπου δεν υπόκεινται σε κανενός είδους έλεγχο, κανένας δεν μπορεί να βεβαιώσει την ταυτότητα και τους εργοδότες των μισθοφόρων που δρουν στην Ουκρανία.
Αλλωστε και στον πόλεμο του Ιράκ χρειάστηκαν οι «εργολάβοι», όπως τους έλεγαν, να προχωρήσουν πρώτα σε φρικαλεότητες, εξοργίζοντας ακόμα και την ηγεσία του αμερικανικού στρατού, πριν αποκαλυφθεί ο ρόλος τους, αλλά και τα τεράστια ποσά που τους πρόσφερε αφειδώς το Πεντάγωνο στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης των πολεμικών συγκρούσεων.
Ολοι οι εμπλεκόμενοι
«Σήμερα στην Ουάσιγκτον υπάρχει μια περιοχή που ονομάζεται Κολόμπους και ένα πάρκο στα βόρεια του Λευκού Οίκου με το όνομα πλατεία Λαφαγιέτ. Μέσα στο πάρκο υπάρχουν τα αγάλματα των στρατηγών του πολέμου της Ανεξαρτησίας. Κανένας από αυτούς δεν ήταν Αμερικανός, αλλά αυτοί έδωσαν τις μάχες που θεμελίωσαν τις ελευθερίες που απολαμβάνουμε σήμερα στις ΗΠΑ. Αυτοί με ενέπνευσαν να ιδρύσω την εταιρεία Blackwater».
Με αυτές τις πατριωτικές κορόνες ξεκινάει το βιβλίο του Ερίκ Πρινς «Civilian Warriors: The Inside Story of Blackwater and the Unsung Heroes of the War on Terror». Πέρα από την εμφανή, από τον τίτλο, προσπάθεια να εξωραΐσει την εικόνα της εταιρείας που ίδρυσε, αναφερόμενος στους «αφανείς ήρωες στο Ιράκ», ο πρώην πεζοναύτης εξηγεί και πώς την εποχή του Ρέιγκαν και της επέλασης του νεοφιλελευθερισμού αποφάσισε να φτιάξει έναν ιδιωτικό στρατό.
Αεροδρόμια και άλλα κυβερνητικά κτήρια στην Αν. Ουκρανία, υπό την προστασία μισθοφόρων... Βετεράνος των ειδικών δυνάμεων των πεζοναυτών με αποστολές στη Μέση Ανατολή και την πρώην Γιουκοσλαβία στο ενεργητικό του, ο Πρινς ίδρυσε την Blackwater Worldwide το 1997 αγοράζοντας μια έκταση στη Βόρεια Καρολίνα όπου έστησε μια σχολή εκπαίδευσης στον ανορθόδοξο πόλεμο. Ηταν ένα στοίχημα που έπαιξε πεπεισμένος ότι «η ιδιωτικοποίηση του στρατού είναι το μέλλον» και ότι «ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ελευθερία στις ΗΠΑ δεν είναι κάποιος εξωτερικός εχθρός αλλά οι γραφειοκράτες της Ουάσιγκτον που ξοδεύουν ανεξέλεγκτα το δημόσιο πλούτο». Οταν αποχώρησε από την εταιρεία μετά την εξαγορά της, άνοιξε τη δική του υπηρεσία ασφαλείας στο Αμπου Ντάμπι.
Ο Τζέιμι Σμιθ, πρώην αξιωματούχος της CIA και αντιπρόεδρος της εταιρείας, στα πρώτα της βήματα ήταν αυτός που ανέλαβε μετά την 11η Σεπτεμβρίου τις «βρόμικες» αποστολές για εκκαθαρίσεις των στελεχών της Αλ Κάιντα στο Αφγανιστάν με εντολές της ίδιας της μυστικής υπηρεσίας των ΗΠΑ και κάτω από την προστασία του αντιπροέδρου στην κυβέρνηση Μπους, Ντικ Τσένι.
Ο Κόφερ Μπλακ, ο επόμενος αντιπρόεδρος, ήταν κι αυτός πρώην αξιωματούχος της CIA και επικεφαλής της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας έως το 2005. Η συμμετοχή του στην εταιρεία συνδέθηκε με την αποστολή ομάδων μισθοφόρων στις εμπόλεμες ζώνες του Ιράκ, όπου οι περισσότεροι από αυτούς δικάζονται τώρα για εγκλήματα πολέμου. Ηταν οι ίδιες ομάδες που προκάλεσαν τη οργή της κοινής γνώμης στις ΗΠΑ μετά τις αποκαλύψεις του Τύπου για το ρόλο τους.
Αυτοί όμως ανήκουν στο παρελθόν, καθώς μετά το λίφτινγκ και τη μεταμόρφωση της εταιρείας σε Academi άλλαξαν και τα πρόσωπα. Ετσι ανάμεσα στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, επιχειρηματίες και ειδικούς επί των οικονομικών θεμάτων φιγουράρουν και πρόσωπα όπως ο απόστρατος ναύαρχος Μπόμπι Ρέι Ινμαν.
Είναι ο πρώην διευθυντής της περιβόητης πια NSA, ο οποίος πολύ πριν από τα WikiLeaks είχε καταγγείλει ότι οι μυστικές υπηρεσίες κάτω από την κάλυψη της κυβέρνησης του Μπους Τζούνιορ δρουν ανεξέλεγκτα, παρακολουθώντας υπ'οπτους και υποκλέπτοντας συνομιλίες στο εσωτερικό των ΗΠΑ και στο εξωτερικό, χωρίς καμία δικαστική εντολή.
Η εταιρεία με τα χίλια ονόματα
Τυπικά, τα δημοσιεύματα σχετικά με την παρουσία μισθοφόρων της Blackwater δίπλα στους Ουκρανούς στρατιώτες θα μπορούσαν να θεωρηθούν αποκυήματα της φαντασίας των δημοσιογράφων, για τον απλούστατο λόγο ότι αμερικανική εταιρεία με το όνομα Blackwater δεν υπάρχει.
Η εταιρεία, που κάποτε ονομαζόταν Blackwater Worldwide, από το 2009 μετονομάστηκε σε Xe Services. Σύμφωνα με τον τότε πρόεδρο της εταιρείας Γκάρι Τζάκσον, η αλλαγή του ονόματος σήμαινε ταυτόχρονα και αλλαγή των δραστηριοτήτων της, από τις υπηρεσίες ασφάλειας στην εκπαίδευση και την παροχή τεχνογνωσίας σε φερέλπιδες μισθοφόρους.
Δύο χρόνια μετά, το 2011, η εταιρεία άλλαξε ξανά το όνομά της, επιλέγοντας το πιο ουδέτερο Academi, κάτω από την προεδρία του Τεντ Ράιτ και υιοθετώντας το σύνθημα «εκπαίδευση για επίλεκτους, εγγυημένη προστασία». Το όνομα Ακαδημία, όπως είχε πει ο εκπρόσωπός της, αντανακλά τις ιδέες της Ακαδημίας του Πλάτωνα, όπου «το ήθος είναι συνώνυμο της υπεροχής, της τιμής και της πειθαρχίας». Και όπως πρόσθετε, «αυτά είναι τα μελλοντικά μας σχέδια, να εκπαιδεύσουμε στοχαστές και πολεμιστές».
Αλλαγές ανάγκης
Από μια έρευνα σε πληθώρα δημοσιευμάτων των «New York Times», που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, προκύπτει ότι αυτές οι αλλαγές του ονόματος της εταιρείας δεν ήταν ένα καπρίτσιο των ιθυνόντων. Η μεταμόρφωσή της από Blackwater σε Xe Services κρίθηκε αναγκαία μετά τη 16η Σεπτεμβρίου του 2007, όταν μέλη της εταιρείας κατηγορήθηκαν ότι άνοιξαν πυρ σε πλήθος αμάχων στην πλατεία Νισούρ στη Βαγδάτη, προκαλώντας το θάνατο δεκατεσσάρων ανθρώπων και τον τραυματισμό τουλάχιστον δεκαοκτώ άλλων.
Το κλίμα ανάμεσα στην εταιρεία και το αμερικανικό Πεντάγωνο ήταν αρκετά ψυχρό, έτσι όταν ο Ομπάμα ανέβηκε στην προεδρία των ΗΠΑ, το συμβούλιο της Blackwater συνειδητοποίησε ότι το όνομα είχε αμαυρωθεί αρκετά και αν ήθελαν να υπογράψουν ξανά συμβόλαια με τον αμερικανικό στρατό, έπρεπε να θάψουν το παρελθόν.
Η επόμενη αλλαγή είχε κι αυτή τους δικούς της στόχους, «την επόμενη φάση ανάπτυξης». Τον Δεκέμβριο του 2010 η Xe Services αγοράστηκε από το νεοϋορκέζικο όμιλο USTC Holdings για 200 εκατομμύρια δολάρια.
Ο ιδρυτής της, Ερικ Πρινς, αποχώρησε και το διοικητικό συμβούλιο στελέχωσαν «μεγάλα ονόματα της Ουάσιγκτον», όπως ο Τζον Ασκροφτ, υπουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους τζούνιορ και εμπνευστής του περιβόητου αντιτρομοκρατικού νόμου, και ο Τζακ Κουίν, ένας από τους κορυφαίους λομπίστες, σύμβουλος και προσωπικός φίλος του Μπιλ Κλίντον.
Μέχρι στιγμής -και αυτό φαίνεται και από τα πρόσφατα δημοσιεύματα για την Ουκρανία- η στρατηγική των απανωτών αλλαγών στην ονομασία φαίνεται επιτυχημένη. Η Academi μένει στο απυρόβλητο, έτοιμη για νέες αποστολές, ενώ η Blackwater δέχεται τις επικρίσεις των μέσων ενημέρωσης. Μόνο που πολύ απλά η Blackwater από το 2009 δεν υπάρχει.

Δ. Α. 

Ελευθεροτυπιά