Τι αλλάζει από τον Αύγουστο για τους δανειολήπτες

Οι τοκογλύφοι νομοθετούν ασταμάτητα όσο οι Έλληνες βλέπουν Survivor, λίγο πριν μείνουν άστεγοι, με υπογραφή των πολιτικών που νομίζουν ότι εξέλεξαν.

Της Νένας Μαλλιάρα

Σε πλήρη αλλαγή οδεύει το σκηνικό των "κόκκινων" δανείων, βάζοντας νέα δεδομένα για τους οφειλέτες με καθυστερούμενες οφειλές τις οποίες δεν έχουν ρυθμίσει με την τράπεζά τους. ...

Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός και οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί από τον Αύγουστο και κατόπιν οι πωλήσεις "κόκκινων" δανείων σε εταιρείες διαχείρισης, βάζουν τέλος στις πρακτικές μη πληρωμής χρεών του παρελθόντος και ανάγουν τον συνεργάσιμο δανειολήπτη και το ύψος των εύλογων δαπανών διαβίωσης στα κατεξοχήν κριτήρια για τη διευθέτηση χρεών. Την ίδια στιγμή, ο αιτών τη ρύθμιση των οφειλών του αποδέχεται και την άρση του απορρήτου για τις καταθέσεις και λοιπά περιουσιακά του στοιχεία. 
Οι αλλαγές που θα επιφέρει στην πράξη η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για τη διαχείριση των "κόκκινων" δανείων έχουν ως στόχο τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την αποκατάσταση κουλτούρας πληρωμών, τη θωράκιση των τραπεζών και την απελευθέρωση πόρων για τη χρηματοδότηση της επανεκκίνησης της οικονομίας. Στο πλαίσιο των αλλαγών αυτών, επιχειρήσεις θα αλλάξουν χέρια, άλλοτε κραταιοί επιχειρηματίες θα αποκαθηλωθούν και ιδιώτες θα υποχρεωθούν να προσαρμοστούν σε συνθήκες διαβίωσης που θα προσμετρούν τα πραγματικά οικονομικά τους δεδομένα και την υποχρέωση να αποπληρώσουν δάνεια που έλαβαν.

Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός

Η ψήφιση του νόμου για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, ο οποίος θα ισχύσει αρχές Αυγούστου (δηλαδή 3 μήνες μετά τη δημοσίευσή του στο ΦΕΚ στις 3/5/2017) θα ανοίξει επισήμως τον δρόμο για εκτεταμένες αναδιαρθρώσεις "κόκκινων" επιχειρηματικών δανείων, ρυθμίζοντας συνολικά τις οφειλές τους προς τράπεζες, εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία, ΟΤΑ, ΔΕΚΟ και ιδιώτες προμηθευτές. 

Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός θα επιτρέπει σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να υποβάλουν τεκμηριωμένες προτάσεις με σοβαρές πιθανότητες αποδοχής τους από τα υπόλοιπα μέρη, ενώ η διαδικασία θα ολοκληρώνεται στη βάση συγκεκριμένων προθεσμιών και με σημαντικά μειωμένο διοικητικό κόστος χάρη στη διεκπεραίωσή της με ηλεκτρονικό τρόπο.

Όλες οι αιτήσεις των ενδιαφερόμενων υπερχρεωμένων επιχειρήσεων, καθώς και τα επιμέρους βήματα, θα διενεργούνται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του εξωδικαστικού συμβιβασμού, η οποία θα ενεργοποιηθεί αρχές Αυγούστου στην ιστοσελίδα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. 

Στην πλατφόρμα θα μπορεί να μπει κάθε επιχείρηση με τους κωδικούς TAXIS που ήδη διαθέτει. Αφού μπει στην πλατφόρμα, θα εισάγει τα βασικά οικονομικά στοιχεία και θα υποβάλει τα σχετικά δικαιολογητικά, εφόσον αυτά δεν είναι ήδη διαθέσιμα εκεί. Στην πλατφόρμα αυτή θα μπορούν να συνδεθούν και οι τράπεζες εισάγοντας τα δικά τους στοιχεία, έτσι ώστε να αποφεύγεται η διπλοκαταχώρηση από τις επιχειρήσεις.

Με την ολοκλήρωση αυτού του βήματος της αίτησης θα προκύπτει ένα "περιουσιολόγιο" των επιχειρήσεων, καθώς και των επιχειρηματιών και των συγγενικών τους προσώπων, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι στρατηγικοί κακοπληρωτές.

Πώς θα γίνεται η αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό

Η αίτηση του οφειλέτη θα πρέπει να περιέχει υποχρεωτικά τα εξής:

1. Πλήρη στοιχεία της επιχείρησης (επωνυμία, διεύθυνση, ΑΦΜ, ΚΑΔ, τηλέφωνο, ηλεκτρονική διεύθυνση), αναφορά στον κύκλο εργασιών του κατά την τελευταία χρήση πριν από την υποβολή της αίτησης και στις συνολικές υποχρεώσεις του έναντι των πιστωτών του, περιγραφή της δραστηριότητάς του, της οικονομικής του κατάστασης, των λόγων της οικονομικής του αδυναμίας και των προοπτικών της επιχείρησής του,
2. κατάλογο όλων των πιστωτών του με πλήρη στοιχεία (επωνυμία, διεύθυνση, Α.Φ.Μ., τηλέφωνο, ηλεκτρονική διεύθυνση), των οφειλομένων ποσών ανά πιστωτή και των συνοφειλετών που ευθύνονται έναντι κάθε πιστωτή,
3. την πρόταση του οφειλέτη για τον τρόπο ρύθμισης των οφειλών του, όπου αναφέρει το ποσό που είναι σε θέση να καταβάλει σε μηνιαία ή ετήσια βάση για την αποπληρωμή των οφειλών του και βασίζεται στα εκτιμώμενα έσοδα και έξοδά του κατά τις επόμενες τρεις τουλάχιστον χρήσεις. Όταν υπάρχουν οφειλές προς το Δημόσιο ή οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ή Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ή προς άλλο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, η πρόταση του οφειλέτη πρέπει να συντάσσεται σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 8 του νόμου (4469/2017).
4. τα στοιχεία που απαιτούνται για την αξιολόγηση της επιλεξιμότητάς του, σύμφωνα με το άρθρο 3.

Άρση απορρήτου περιουσιακών στοιχείων

Η αίτηση θα συνοδεύεται υποχρεωτικά από 

1. κατάλογο περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη με αναφορά στην εκτιμώμενη εμπορική αξία τους, έτσι ώστε να μπορεί να προσδιορισθεί η αξία ρευστοποίησης της περιουσίας του, 
2. δήλωση για κάθε μεταβίβαση ή επιβάρυνση περιουσιακού στοιχείου του οφειλέτη που έγινε εντός των τελευταίων 5 ετών πριν από την υποβολή της αίτησης και για κάθε καταβολή μερίσματος από τον οφειλέτη προς τους μετόχους ή εταίρους ή άλλη συναλλαγή, εκτός των τρεχουσών συναλλαγών της επιχείρησης, που έγινε εντός των τελευταίων 24 μηνών πριν από την υποβολή της αίτησης,
3. στοιχεία κάθε νομικού προσώπου συνδεδεμένου με τον οφειλέτη με ημερομηνία σύστασης μεταγενέστερη της 1ης Ιανουαρίου 2012, καθώς και πλήρη στοιχεία ακινήτων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων που τυχόν μεταβιβάστηκαν από τον οφειλέτη ή τους συνοφειλέτες σε πρόσωπα συνδεδεμένα με τον οφειλέτη μετά την 1η Ιανουαρίου 2012,
4. κατάλογο των προσώπων που αμείβονται από τον οφειλέτη και τα οποία αποτελούν συνδεδεμένα πρόσωπα με αυτόν, καθώς και ανάλυση των αμοιβών αυτών κατά τους τελευταίους 24 μήνες πριν από την υποβολή της.

Η αξία των ακινήτων που δηλώνονται στην αίτηση θα καθορίζεται με βάση έκθεση εκτιμητή ακινήτων, την οποία συνυποβάλλει ο οφειλέτης με την αίτηση. Αν ο οφειλέτης δεν προσκομίσει έκθεση από τον εκτιμητή, ως αξία των ακινήτων στην αίτηση δηλώνεται η αξία που λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων.

Πώς θα γίνεται η συμφωνία της ρύθμισης

Επόμενο βήμα στη διαδικασία θα είναι η ανάθεση της υπόθεσης σε έναν συντονιστή, ο οποίος θα έχει ρόλο "διαιτητή" μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών και πρωταρχικό σκοπό την πιστή τήρηση των κανόνων του νόμου. Ο συντονιστής θα μπαίνει και αυτός στην πλατφόρμα και θα διενεργεί όλα τα βήματα και τους ελέγχους που προβλέπονται. Εφόσον διαπιστώσει ελλείψεις ή παρατυπίες, θα καλεί την επιχείρηση να προβεί στις αναγκαίες διορθώσεις ή εξηγήσεις.
Με την ολοκλήρωση των ελέγχων, ο συντονιστής θα εκδίδει τη βεβαίωση πληρότητας και θα ειδοποιεί ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας όλους τους πιστωτές, τράπεζες, Δημόσιο και προμηθευτές για τη συγκεκριμένη υπόθεση. Εφόσον το 50% αποδεχθεί να συμμετάσχει στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού, τότε μόνο θα τους αποστέλλει όλο τον φάκελο της επιχείρησης.

Μελετώντας τον φάκελο της επιχείρησης, οι πιστωτές θα προτείνουν λύσεις για τη ρύθμιση των χρεών της. Οι λύσεις θα καθορίζονται στη βάση μίας μελέτης βιωσιμότητας, την οποία θα μπορεί να ετοιμάσει είτε η επιχείρηση είτε οι πιστωτές. 

Ακολούθως, ο συντονιστής θα προσκαλεί όλους τους πιστωτές και την επιχείρηση σε μια συνάντηση, με σκοπό να διαπραγματευθούν επί των εναλλακτικών λύσεων ρύθμισης των χρεών. Αναλόγως μεγέθους επιχείρησης και πολυπλοκότητας της υπόθεσης, ενδέχεται να πραγματοποιηθούν και άλλες συναντήσεις, χωρίς όμως να ξεπερνιούνται συγκεκριμένες προθεσμίες που ορίζει ο νόμος. 

Εφόσον συζητηθούν οι εναλλακτικές λύσεις ρύθμισης χρεών, ο συντονιστής θα καλεί όλους τους πιστωτές να ψηφίσουν. Εφόσον συμφωνήσει το 60% των πιστωτών, η διαδικασία διαπραγμάτευσης θα ολοκληρώνεται επιτυχώς και θα υπογράφεται η σύμβαση αναδιάρθρωσης. 
Έτσι, η επιχείρηση θα γνωρίζει επιτόπου τι έχει να πληρώνει και σε ποιον. Και έχοντας ρυθμίσει όλα της τα χρέη, θα μπορεί να προχωρήσει σε μία αναπτυξιακή και εξωστρεφή πορεία. Προς ενίσχυση της πορείας αυτής των επιχειρήσεων, ο νόμος προβλέπει κίνητρα προς τις τράπεζες ώστε να παρέχουν νέα χρηματοδότηση προς τις επιχειρήσεις. 

Τελευταίο βήμα που προβλέπει ο νόμος είναι η επικύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης από το δικαστήριο.

Η μη τήρηση της συμφωνίας αναδιάρθρωσης

Αν ο οφειλέτης δεν καταβάλλει προς οποιονδήποτε πιστωτή οποιοδήποτε οφειλόμενο ποσό σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 90 ημερών, τότε ο πιστωτής θα μπορεί να ζητήσει ακύρωση της συμφωνίας αναδιάρθρωσης ως προς όλους τους πιστωτές, καταθέτοντας αίτηση στο δικαστήριο που επικύρωσε τη σύμβαση αναδιάρθρωσης ή στο Πολυμελές Πρωτοδικείο στην περιφέρεια όπου έχει έδρα ο οφειλέτης. Μετά την ακύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης, θα αναβιώνουν οι απαιτήσεις των πιστωτών κατά του οφειλέτη και των συνοφειλετών του, εξαιρουμένων των ποσών που έχουν καταβληθεί ήδη. Οι πιστωτές θα ασκούν ασφαλιστικά μέτρα κατά του οφειλέτη και το χρέος θα καθίσταται άμεσα ληξιπρόθεσμο και απαιτητό, μαζί με τους αναλογούντες τόκους και προσαυξήσεις. 

Τι αλλάζει στους πλειστηριασμούς ακινήτων

Αρχές Αυγούστου πρόκειται να ξεκινήσουν και οι πρώτοι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί ακινήτων, οι οποίοι με το νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, θα γίνονται με βάση την εμπορική τιμή. Με τον τρόπο αυτό θα αποσυμφορηθεί και θα απλοποιηθεί η μέχρι πρότινος διαδικασία, η οποία προέβλεπε τιμή πρώτης προσφοράς την αντικειμενική αξία και προϋπέθετε δύο άγονους πλειστηριασμούς για να κάνει δεκτό το αρμόδιο δικαστήριο τη μείωση της τιμής εκκίνησης. Σήμερα οι εμπορικές τιμές είναι, κατά μέσο όρο, 30% χαμηλότερες σε σχέση με τις αντικειμενικές. 

Με το νέο σύστημα των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, πλειστηριασμοί ακινήτων θα διενεργούνται όχι μόνο κάθε Τετάρτη, όπως γίνεται σήμερα, αλλά και Πέμπτη, Παρασκευή από τις 10 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα. Αρκεί εκείνος που επισπεύδει τον πλειστηριασμό να δηλώνει κατά τη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας ότι επιθυμεί ο πλειστηριασμός να γίνει ηλεκτρονικά. Έδρα του πλειστηριασμού που θα γίνεται με ηλεκτρονικό τρόπο θα είναι το γραφείο του συμβολαιογράφου.

Σημειώνεται ότι το νέο σύστημα ηλεκτρονικών πλειστηριασμών δεν διαφοροποιεί την προδικασία για τους πλειστηριασμούς σε ό,τι αφορά προθεσμίες και άλλες ευχέρειες ή νομικές δυνατότητες που παρέχει ήδη ο νόμος. 

Πώς θα γίνονται οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες

Με το νέο σύστημα, στους πλειστηριασμούς θα μπορούν να μετέχουν ενδιαφερόμενοι τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό. Τα στοιχεία των προς πλειστηριασμό ακινήτων (περιγραφή, φωτογραφίες, πιστοποιητικά, αποτίμηση) θα δημοσιεύονται σε δικτυακή πύλη, η οποία θα συνδέεται με την ηλεκτρονική πλατφόρμα όπου θα διενεργούνται οι πλειστηριασμοί. 
Οι ενδιαφερόμενοι να συμμετάσχουν στη διαδικασία θα εγγράφονται στη δημοπρασία και θα υποβάλουν τις προσφορές τους. Κάθε φορά που θα υποβάλλεται μία προσφορά, το σύστημα θα αποστέλλει ειδοποίηση παραλαβής της. 
Το σύστημα θα δημοσιεύει σε πραγματικό χρόνο την υψηλότερη τρέχουσα προσφορά, αλλά όχι στοιχεία για τον προσφέροντα. Η διαδικασία θα ολοκληρώνεται εντός της καθορισμένης διάρκειας, με δυνατότητα παράτασης αν υπάρχει υποβολή προσφορών της τελευταίας στιγμής. 

Οι μεταβιβάσεις δανείων σε funds

Στο "κάδρο" των αλλαγών θα μπουν πολύ ενεργότερα από τα τέλη του έτους και τα funds. Ο νόμος 4354/2015 που προβλέπει τις μεταβιβάσεις δανείων σε εταιρείες διαχείρισης θα τροποποιηθεί, δίνοντας μεγαλύτερη ευελιξία στις εταιρείες διαχείρισης και δυνατότητες να διαχειρίζονται και άλλα ακίνητα ή τα ίδια ακίνητα όταν δεν θα υπάρχει πλέον το δάνειο για οποιονδήποτε λόγο. 

Σήμερα ο νόμος προβλέπει ότι στις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων μπορούν να μεταβιβάζονται δάνεια που βρίσκονται σε καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών. Αναγκαία προϋπόθεση για να μεταβιβαστούν "κόκκινα" δάνεια προς πώληση είναι, 12 μήνες πριν από την προσφορά του δανείου στην εταιρεία διαχείρισης, να έχει προσκληθεί με εξώδικη πρόσκληση ο οφειλέτης δανειολήπτης και ο εγγυητής του δανείου να ρυθμίσουν την οφειλή. Από την προϋπόθεση αυτή εξαιρούνται απαιτήσεις επίδικες ή επιδικασθείσες και απαιτήσεις κατά οφειλετών μη συνεργάσιμων.

Από τη στιγμή που η τράπεζα θα μεταβιβάζει στην εταιρεία διαχείρισης ένα δάνειο, θα παύει κάθε σχέση της με τον δανειολήπτη, ο οποίος πλέον θα έχει ως αντισυμβαλλόμενη την εταιρεία διαχείρισης. Αυτό σημαίνει ότι θα οφείλει πλέον σε αυτή το δάνειο και θα υποχρεούται να ακολουθήσει τις επιλογές που θα συμφωνήσει με αυτήν για τη ρύθμιση της οφειλής του. Μέσω των πωλήσεων δανείων σε funds θα αλλάξουν χέρια επιχειρήσεις και ιδιοκτησίες φυσικών προσώπων.

Τι θα σημάνουν οι πωλήσεις δανείων σε funds

Για τις περιπτώσεις διαχείρισης στεγαστικών δανείων που θα περιέλθουν στα χέρια των funds, τα τελευταία θα μπορούν να προτείνουν στον δανειολήπτη εναλλακτικά:

• την αποπληρωμή του δανείου του με κάποιο "κούρεμα" (το fund θα έχει αγοράσει ήδη "κουρεμένο" το δάνειο από την τράπεζα, οπότε για να βγάλει κέρδος θα πουλήσει σε υψηλότερη τιμή στον δανειολήπτη),
• τη μεταβίβαση της κυριότητας του ακινήτου στην εταιρεία διαχείρισης με παράλληλη διαγραφή του δανείου και με τη συμφωνία ότι ο δανειολήπτης θα μπορεί να μένει πλέον στο ακίνητο ως ενοικιαστής, καταβάλλοντας ενοίκιο στην εταιρεία,
• τη μετακίνηση του δανειολήπτη σε άλλο μικρότερο ακίνητο, με ανάλογη μείωση της οφειλόμενης δόσης του δανείου,
• την εξουσιοδότηση του δανειολήπτη στην εταιρεία να αναζητήσει αγοραστή του ακινήτου για λογαριασμό του.

Πηγή