Το βουβό λουκέτο 10.000 περιπτέρων

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Η εικόνα στους δρόμους της Αθήνας και όχι μόνο, ενός κλειστού περιπτέρου πλέον δεν ξενίζει κανέναν. Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε κατεβασμένα ρολά, άδεια ψυγεία και κενά ράφια ακόμη και σε "πιάτσες" που κάποτε αποτελούσαν το μήλον της έριδος μεταξύ των μικροεπαγγελματιών.  Και βέβαια από ένα περίπτερο στις καλές εποχές μπορούσαν να ζουν δύο ακόμη και τρεις οικογένειες, που τα τελευταία χρόνια έχουν μείνει στην ανεργία ή αναζητούν άλλη επαγγελματική διέξοδο.

Οι αιτίες πίσω από το φαινόμενο πολλές:...
κρίση, υποχώρηση κατανάλωσης, φόροι. Κάποιοι θα μπορούσαν να μιλήσουν ακόμη και για βίαιη πλην αναγκαία προσαρμογή, που ήρθε με την απελευθέρωση πώλησης καπνικών προϊόντων και το άνοιγμα του επαγγέλματος του περιπτεριούχου το 2011. Ωστόσο σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν χθες από γνωστή καπνοβιομηχανία, η οποία αναφέρθηκε στην επίπτωση που έχει η υπερφορολόγηση σε όλη την αλυσίδα του κλάδου από το χωράφι μέχρι τον λιανοπωλητή, από το 2010 μέχρι σήμερα έχουν οδηγηθεί στο κλείσιμο, 10.000 περίπτερα και καταστήματα ψιλικών που αντιστοιχούν περίπου σε 1 στα 3 σημεία πώλησης καπνικών προϊόντων. 

Το τελειωτικό χτύπημα για τον κλάδο, λοιπόν, φαίνεται ότι δόθηκε από την υπερφορολόγηση του βασικού προϊόντος πώλησης των περιπτέρων, δηλαδή των καπνικών προϊόντων και τσιγάρων. 

Με την φορολόγηση να βρίσκεται στο 83% της λιανικής τιμής, ολόκληρη η αλυσίδα καλείται να καλύψει κόστη παραγωγής και διακίνησης, με μόλις 0,17 € στο 1ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι από την τιμή των 3,3 ευρώ το πακέτο όλη η αλυσίδα του κλάδου, από τον παραγωγό και τη βιομηχανία, μέχρι το χονδρέμπορο και τον λιανοπωλητή πρέπει να πληρωθεί από  0,56€, που σημαίνει ότι συμπιέζονται δραματικά τα περιθώρια για όλους. Για αυτό άλλωστε υπάρχουν για πρώτη φορά χρονιές μέσα στην κρίση που ακόμη και οι κραταιές καπνοβιομηχανίες έκλεισαν με ζημιές ή με οριακή κερδοφορία (χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι εξαγωγές). Και όλα αυτά σε μια αγορά μικρότερη κατά 50% από τα 32 δις τσιγάρα το 2009 στα 16 δις τσιγάρα το 2015.

Βέβαια εκτός από την υπερφορολόγηση του νόμιμου τσιγάρου, είχαμε παράλληλα και την έκρηξη του λαθρεμπορίου που από 2,2% το 2008 εκτινάχθηκε και έφτασε σήμερα να αποτελεί πάνω από 20% της αγοράς, δηλαδή ένα στα πέντε τσιγάρα που διακινείται είναι λαθραίο. 

Πλέον με τη νέα αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης να βρίσκεται επί θύραις ως αποτέλεσμα των τελευταίων διαπραγματεύσεων για το κλείσιμο της αξιολόγησης, ο κλάδος αναμένεται να δοκιμαστεί εκ νέου. Οι εκκλήσεις να αφεθεί η αγορά να βρει το σημείο ισορροπίας της, μετά από πέντε ταραχώδη χρόνια κρίσης και συνεχούς αύξησης της φορολογίας, με τις συνέπειες που είχε για κλάδους όπως οι περιπτερούχοι, δε φαίνεται να εισακούγονται. Ακόμη και οι άνθρωποι του κλάδου παραδέχονται ότι ποτέ η αγορά δε θα επιστρέψει στα νούμερα του 2009, αφού υπάρχουν αντικειμενικές αλλαγές συνθηκών (όπως πχ στις συνήθειες, την επέκταση του ηλεκτρονικού τσιγάρου κλπ που δεν αναμένεται να αλλάξουν). Ωστόσο χωρίς σταθερότητα στη φορολογία αναμένονται εκ νέου αναταράξεις και προβλήματα. 

Και το χειρότερο είναι ότι δεν φαίνεται να διδασκόμαστε από τα πρόσφατα μαθήματα. Η διακύμανση των εσόδων της φορολογίας από καπνικά προϊόντα στην Ελλάδα (ΕΦΚ και ΦΠΑ)  την τελευταία οκταετία, πρέπει να διδάσκεται ως case study για την περίφημη καμπύλη Λάφερ: σήμερα τα έσοδα βρίσκονται στο ίδιο σημείο με το 2008, παρά τις 7 αυξήσεις στους φόρους που έχουν επιβληθεί. Αιτία; Η αγορά έχει μειωθεί στο 50%, επιβεβαιώνοντας ότι φόροι που δεν μπορούν να εισπραχθούν, απλά δε θα εισπραχθούν. Μόνο που στην περίπτωση των καπνικών προϊόντων, όπως και σε άλλες αγορές, η εμμονή στην υπερφορολόγηση οδήγησε σε λουκέτα και ανεργία χιλιάδες επαγγελματίες. 

Πηγή