Από το Καράτσι στη Μοσούλη

Ενα σουνιτικό αραβικό κράτος αποτελούμενο από το Κεντρικό Ιράκ και την Κεντρική και Ανατολική Συρία και ένα κράτος των Παχτούνων υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν που θα περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του Αφγανιστάν και την περιοχή βορειοδυτικών συνόρων του Πακιστάν: Τα όσα δραματικά γεγονότα καταγράφονται τις τελευταίες ημέρες στο Καράτσι και στη Μοσούλη δείχνουν την παραπάνω δυναμική ως μη αντιστρέψιμη....

Ετσι η επέμβαση των ΗΠΑ το 2001 στο Αφγανιστάν και το 2003 στο Ιράκ αναδεικνύεται ως χαριστική βολή στην παλαιά τάξη πραγμάτων στα σύνορα και τις εσωτερικές καθεστωτικές ισορροπίες που είχαν προκύψει την εποχή της αποικιοκρατίας.
Επιπλέον η επέμβαση της Ουάσιγκτον αποδεικνύεται τελικά ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία: Αντί να πλήξει τον σουνιτικό εξτρεμισμό σε όλες του τις εκφάνσεις, τον ενίσχυσε μέσα από τη νομιμοποιήσή του ως απελευθερωτικού κινήματος απέναντι σε έναν ξένο και άπιστο εισβολέα.
Με δεδομένη την πλήρη απεμπλοκή των ΗΠΑ, που εγκατέλειψαν το Ιράκ στα τέλη του 2011 και θα αποσυρθούν από το Αφγανιστάν στο τέλος του χρόνου. η όποια περιφερειακή σταθεροποίηση μπορεί να προκύψει μόνον μέσα από τη συνεργασία των περιφερειακών δυνάμεων ή μέσα από περιφερειακούς συσχετισμούς που θα διαμορφωθούν στη σκιά συγκρούσεων και ανταγωνισμών.
Σε ό,τι αφορά το Αφγανιστάν, όπου είναι θέμα χρόνου η επιστροφή των Ταλιμπάν στην Καμπούλ, κύριος παράγων στήριξης των υπόλοιπων πλην Παχτούνων εθνικών συνιστωσών της χώρας θα είναι δίχως αμφιβολία η Τεχεράνη. Για το Πακιστάν, που είναι και πυρηνική δύναμη, τον κύριο λόγο θα τον έχει η Ινδία, ενώ δεν θα πρέπει να αγνοηθούν και τα συμφέροντα της γειτονικής Κίνας που δεν θέλει πλήρη κυριαρχία του Νέου Δελχί στην ινδική Υποήπειρο, αλλά αντιμετωπίζει την πρόκληση του Σουνιτικού Εξτρεμισμού στην επαρχία Σικιάγκ.
Πιο περίπλοκα είναι τα πράγματα στο Ιράκ και στη Συρία, όπου μόνον μια συμφωνία κυρίων ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία και το Ιράν θα μπορούσε να περιορίσει το κόστος των τεκτονικών ανακατατάξεων που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.
Η κατάρρευση της ενότητας της Συρίας και του Ιράκ δημιουργεί νέα δεδομένα στο Κουρδικό, με την Τουρκία του Ερντογάν να είναι βέβαιο ότι θα προσπαθήσει να εγκαταστήσει άτυπο προτεκτοράτο τόσο στο Βόρειο Ιράκ όσο και στη Βορειοανατολική Συρία, ενώ είναι εξίσου βέβαιο ότι η Τεχεράνη θα κινηθεί προς την ίδια κατεύθυνση τουλάχιστον στο ανατολικό τμήμα της αυτόνομης κουρδικής οντότητας που ελέγχεται από την κυβέρνηση Μπαρζανί.
Το νέο σκηνικό στο Κουρδικό θα επηρεάσει δραματικά τόσο τη σχέση Τουρκίας-Ιράν, όσο και τις εσωτερικές εξελίξεις στις δύο αυτές χώρες σε μια κρίσιμη στιγμή:
Στην Τουρκία, ο Ερντογάν έχει κάνει σημαντικά ανοίγματα προς τους Κούρδους και προσδοκά την ψήφο τους στην επικείμενη προεδρική εκλογή. Ηδη οι Κούρδοι θεωρούν τις παραχωρήσεις του ανεπαρκείς, ενώ Κεμαλικοί και Εθνικιστές τον καταγγέλλουν ως μειοδότη.
Στο Ιράν, την ώρα που οι Ρουχανί - Χαμενεΐ διαπραγματεύονται μια συνολική εξομάλυνση με την Ουάσιγκτον, αν υπάρξει ανάφλεξη στο ιρανικό Κουρδιστάν πολύ σύντομα θα προκαλέσει ένταση στο γειτονικό ιρανικό Αζερμπαϊτζάν με τη σκληρή καταστολή να είναι μονόδρομος.
Στα παραπάνω υπάρχει δυναμική διάχυσης: Είναι αδύνατο να φαντασθούμε την σουνιτική Ιορδανία να μην επηρεάζεται, να μην προκύψει αναταραχή με αίτημα την Ένωση με το ισλαμικό κράτος της Συρίας και του Ιράκ, είναι αδύνατο να δημιουργηθεί αμιγώς σιιτικό κράτος στο Νότιο Ιράκ και αλαουιτικό στη Νοτιοδυτική Συρία, χωρίς να ανοίξει εντός Τουρκίας ένα μέτωπο με τους Αλεβήδες -ομόδοξοι των Αλαουιτών και πάνω από 10 εκατομμύρια- την ώρα που το Κουρδικό εντός και εκτός συνόρων κινδυνεύει να ξεφύγει από τον έλεγχο της Άγκυρας.
Μετά τις ΗΠΑ, τι;
Με δεδομένη την πλήρη απεμπλοκή των ΗΠΑ, που εγκατέλειψαν το Ιράκ στα τέλη του 2011 και θα αποσυρθούν από το Αφγανιστάν στο τέλος του χρόνου, η όποια περιφερειακή σταθεροποίηση μπορεί να προκύψει μόνον μέσα από τη συνεργασία των περιφερειακών δυνάμεων ή μέσα από περιφερειακούς συσχετισμούς που θα διαμορφωθούν στη σκιά συγκρούσεων και ανταγωνισμών.
kapopoulos@pegasus.gr
Πηγή