Το Θρακιώτικο έθιμο της «γίκνας»

Γίκνα, ένα πανάρχαιο έθιμο της Μαρέικης χαριάς, ή όπως θα λέγαμε σήμερα του Θρακιώτικου γάμου.

Του Θεοφίλου Γουδουσάκη

     Το έθιμο της “γίκνας” είναι έθιμο που τηρούνταν μέχρι πρόσφατα, (δεκαετία του 70) και λάμβανε χώρα τις τελευταίες μέρες της εβδομάδας πριν από το γάμο στην τοπική κοινωνία των χωριών των Εβριτών Μάρηδων. ...

Έζησα πολλούς γάμους στο χωριό μου τα Βρυσικά, ιδίως στην παιδική μου ηλικία και έχω πολλές αναμνήσεις αλλά και ο αείμνηστος δάσκαλος μας Γουρίδης Ιωάννης στα «ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ» του το περιγράφει παραστατικότατα.

«ΕΘΙΜΑ ΜΑΡΕΪΚΗΣ ΧΑΡΙΑΣ – ΓΙΚΝΑ

     ……… Την Παρασκευή το βράδυ, προπαραμονή του γάμου, ομάδα συγγενών του γαμπρού, αδελφές, θείες, ξαδέλφες, πήγαιναν στο σπίτι της νύφης τη “γίκνα”, έναν σκουρόχρωμο πολτό που τον παρασκεύαζαν από φύλλα καρυδιάς, (χλωρά ή ξερά που φύλαγαν στο εικονοστάσι γι’ αυτό το σκοπό και ακόμα για να θυμιατίζουν στο σπίτι). Τη “γίκνα” την έβαζαν μέσα σε ένα κυλινδρικό ξύλινο σκεύος μαζί με ένα ζευγάρι παπούτσια για τη νύφη (νυφούδα) και φτιασίδια με βασιλικό.

     Η μάνα κάθονταν και παζάρευε με τις συμπεθέρες να φέρουν και άλλα ζευγάρια παπούτσια και αυτές αντιδρούσαν. Στο τέλος γίνονταν η συμφωνία και το ‘ριχναν όλοι στο φαγητό και το ποτό μαζί με άλλους που κατέφθαναν. Τραγουδούσαν ένα ντόπιο Μαρέικο τραγούδι που το θυμάμαι λίγο:

Μάνιμ’ μουρή σι γέλασαν
Μ’ ένα ζιβγάρ’ παπούτσια
κι σέκλιψαν την πέρδικα
κι τώρα τι θα φκιάσεις.

     Την επομένη το πρωί, (Σάββατο) κατέφθαναν στο σπίτι της νύφης όλο το σόι του γαμπρού για να χορέψουν τη “γίκνα” . Στην αρχή καταπιάνονταν με το μάζεμα και δίπλωμα της προίκας, δίπλωναν ρίχνοντας βασιλικό και φωνάζοντας “εν χορώ” ίχουχου…. ίχουχου….. Στο σκοτείνιασμα της μέρας ξεκινούσαν το χορό της γίκνας, την οποία προηγουμένως έβαζαν σε μια κούπα και επάνω έβαζαν μια “κλούρα” κουλούρα ψωμιού που είχαν ζυμώσει και ψήσει την Πέμπτη. Πάνω στην κλούρα στερέωναν τρία άσπρα κεριά, τα άναβαν και η νύφη παίρνοντας την κούπα έσερνε τον χορό. Πίσω της ακολουθούσαν τα δυο σόια που στην συνέχεια εναλλάσσονταν στην κορυφή του χορού.

     Όποιος από τους ξένους καλεσμένους ήθελε να πάρει το χορό έριχνε νομίσματα στην κούπα που προορίζονταν για δώρισμα στους οργανοπαίχτες. Όταν τέλειωνε ο χορός οδηγούσαν τη νυφούδα σε άλλο δωμάτιο, την κάθιζαν σε καρέκλα, την έβαζαν να ανοίξει τις παλάμες της, “τα πλόχειρα της” βάζοντες τη μία μέσα στην άλλη και ένα μικρό κοριτσάκι με ένα βαμβακάκι που βουτούσε στη γίκνα την πασάλευε στις παλάμες. Γύρω-γύρω οι υπόλοιπες κοπέλες τραγουδούσαν “εν χορώ” το παρακάτω τραγούδι.

Αμάν πουλί, αμάν κι αηδόν΄, αμάν κι χιλιδόνι,
πουλί αψλά ψηλουπιτάς αψλά στα κουρφουβούνια
Να έρου κι γω κει για να διώ του νιό του παλικάρι
να καμαρώσου τλιβιντιάτ’ μι τουν ινζά στουν ώμου… ….κ.λ.π.

Με τη γίκνα έβαφαν τα χέρια τους και όλες οι κοπέλες και τα κουρτσούδια.»

Κάπως έτσι τελείωνε αυτό το όμορφο Μαρέικο έθιμο της “χαριάς”.

***

Ευχαριστούμε τον Θεόφιλο Γουδουσάκη για την παραχώρηση του κειμένου καὶ της φωτογραφίας.
Σύντομος σύνδεσμος -shortlink- άρθρου: http://wp.me/p4otm4-9e