Άγνωστες πτυχές της ζωής και της δράσης του Νικηταρά

Ο Νικήτας Σταματελόπουλος ή Νικηταράς ή Τουρκοφάγος (1782-1849) γεννήθηκε στη Νέδουσα Μεσσηνίας, ένα μικρό χωριό που βρίσκεται στους πρόποδες του Ταϋγέτου, 25 χλμ από την πόλη της Καλαμάτας. Καταγόταν από το χωριό Τουρκολέκα, του δήμου Φαλαισίας της Μεγαλόπολης. Ήταν ανηψιός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

Ο Νικηταράς συνελήφθη το 1839 και καταδικάστηκε, αν και παντελώς αθώος, σε ενάμιση χρόνο φυλακή, την οποία εξέτισε στις φυλακές της Αίγινας. Όταν αποφυλακίστηκε, ή υγεία του ήταν εξασθενημένη ενώ έχασε σε μεγάλο βαθμό την όραση του. Βίωσε την αχαριστία και την αγνωμοσύνη της ελληνικής πολιτείας όταν του αρνήθηκε μια αξιοπρεπή σύνταξη ώστε να ζει αυτός και η οικογένεια του ευπρεπώς και αντί αυτού, του χορηγήθηκε "άδεια επαιτείας" στον ναό της Ευαγγελίστριας κάθε Παρασκευή. Το 1843 του απονεμήθηκε ο βαθμός του υποστράτηγου μαζί με μία πενιχρή σύνταξη. Πέθανε το 1849 σε ηλικία 67 ετών. Τελευταία του επιθυμία ήταν να ταφεί δίπλα στο Κολοκοτρώνη όπως κι έγινε.

Ορισμένες άγνωστες πτυχές της ζωής και της δράσης του :

•     Ο Νικηταράς άνοιξε την αυλαία της Επανάστασης, αλλά υπήρξε και ένας από τους πρωταγωνιστές της. Τη νύκτα της 16^ης προς 17^η  Μαρτίου 1821 συνεπλάκη με μια ομάδα Τούρκων έξω από την Καλαμάτα. Στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 έριξε τους τελευταίους πυροβολισμούς του Αγώνα στην Πέτρα της Βοιωτίας.
•     Στη νεκρολογία η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αιών», αναφέρθηκε ότι οι μάχες στις οποίες συμμετείχε ξεπερνούσαν σε αριθμό τα χρόνια της ηλικίας του. Τα παραπάνω δεν παρουσιάζονται ως υπερβολή αν αναλογιστούμε ότι εκτός από τις μεγαλύτερες και αποφασιστικότερες μάχες του Αγώνα (Βαλτέτσι, Δολιανά, Δερβενάκια, Αράχωβα, Μεσολόγγι, Φάληρο κλπ.) συμμετείχε και δεκάδες άλλες. Μέσα σε τέσσερις μόνο μήνες (από τα Μαΐου μέχρι τις 23 Σεπτεμβρίου 1821) συμμετείχε σε περισσότερες από είκοσι μάχες και συμπλοκές γύρω από την Τριπολιτσά.
•     Σύμφωνα με την παράδοση κατά τη διάρκεια της μάχης στα Δερβενάκια άλλαξε τέσσερα σπαθιά, καθώς τα τρία έσπασαν. Μετά το τέλος της σύγκρουσης χρειάστηκε ιατρική βοήθεια για να ξεκολλήσει το σπαθί από το χέρι του, καθώς είχε υποστεί βαριάς μορφής αγκύλωση. Κατά την ίδια μάχη όταν ένιωθε την κούραση να τον καταβάλλει έδινε κουράγιο στον εαυτό του λέγοντας «κουράγιο Νικήτα, Τούρκους σφάζεις».
•     Σύμφωνα με μαρτυρίες συμπολεμιστών του ο Νικηταράς κατά τη διάρκεια της επανάστασης εξολόθρευσε πάνω από 300 Τούρκους. Ο αριθμός δεν είναι υπερβολικός αν αναλογιστούμε τον αριθμό των μαχών στις οποίες συμμετείχε, την τρομακτική ορμητικότητα και την ιδιαίτερη μαχητική του ικανότητα. Ο ίδιος ο ήρωας σε μια συνάντησή του με τον Γερμανό φιλέλληνα C. F. Bojons τού είπε πως είχε εξολοθρεύσει 300 Τούρκους μέσα σε ένα εξάμηνο!
•     Όταν το γαλλικό εκστρατευτικό σώμα, υπό τον στρατηγό Μαιζόν, αποβιβάστηκε στο Πεταλίδι της Μεσσηνίας με αποστολή την επιτήρηση της αποχώρησης του στρατού του Ιμπραήμ, ο Νικηταράς έσπευσε να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Καθόταν τυλιγμένος με την κάπα του στη σκηνή του τρέμοντας από τον πυρετό. Μοναδική του τροφή ήταν λίγες ελιές μέσα σε ένα πήλινο δοχείο. Όταν τον επισκέπτονταν Γάλλοι αξιωματικοί έκρυβε τις ελιές κάτω από την κάπα του. Ο Μαιζόν, όταν του το ανέφεραν, θέλησε να τον περιποιηθεί όπως του άρμοζε. Ο περήφανος οπλαρχηγός αρνήθηκε λέγοντας ότι δεν του έλειπε τίποτα και ότι η Ελλάδα μπορούσε να θρέψει τους στρατιώτες της. Ταυτόχρονα έκρυβε επιμελέστερα το δοχείο με τις ελιές του.
•     Σε έναν περίπατο του Τερτσέτη και του Πολυζωίδη, αμέσως μετά την πολύκροτη δίκη του Κολοκοτρώνη και την πεισματική άρνηση των δύο δικαστών να τον καταδικάσουν, ο λαός του Ναυπλίου στάθηκε ευλαβικά μπροστά στους διερχόμενους, εκδηλώνοντας έτσι τον απεριόριστο θαυμασμό για τη στάση τους. Ξαφνικά μέσα από το πλήθος ξεπρόβαλε ο Νικηταράς, πλησίασε τον Πολυζωίδη και του είπε δακρυσμένος: «Πρόεδρε με την ηρωική σου διαγωγή μου πήρες τις δάφνες των Δερβενακίων».
•     Ο Νικηταράς ετάφη δίπλα στον Θ. Κολοκοτρώνη στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Ωστόσο φαίνεται πως ο θάνατος της γυναίκαςκαι των παιδιών του και η έλλειψη στενών συγγενών και άμεσων απογόνων στάθηκε αφορμή να μην ενδιαφερθεί κανένας για τη σορό του. Τη στιγμή που χώρες με σαφώς μικρότερη στρατιωτική ιστορία από αυτή της Ελλάδας «κτενίζουν» τα πέρατα της οικουμένης για να ανακαλύψουν οστά στρατιωτών τους, να τα επαναφέρουν στην πατρίδα και να τα ενταφιάσουν με τις πρέπουσες τιμές, η χώρα μας αγνοεί την τύχη των οστών των περισσοτέρων πολεμιστών που χάρη στην προσωπική τους θυσία τής επέτρεψαν να συνεχίσει την ιστορική της πορεία.

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ / περιοδικό ‘Στρατιωτική ιστορία’, τεύχος 67, Μάρτιος 2002 

redskywarning