Φιντὲλ Κάστρο, ἕνας ἀπὸ τοὺς κρυπτοεβραίους Μαῤῥάνος

Συχνὲς Ἐρωτήσεις καὶ Ἀπαντήσεις γιὰ Soc.
Ἑβραικὴ Κουλτούρα

Ἑνότης 13.
Ἑβραῖοι ὡς ἔθνος

Ποιοί  εἶναι οἱ κρυπτοεβραῖοι (ἐπίσης γνωστοὶ ὡς «Marranos»);

Τὴν περίοδο τῆς ἱσπανικῆς Ἱερᾶς Ἐξετάσεως καὶ τὴν ἀπέλαση ἀπὸ τὴν Ἰσπανία τὸ 1492, ἐπροτάθη στοὺς Ἑβραίους νὰ ἀλλάξουν τὴν πίστη τους ἢ νὰ ἀπελαθοῦν. Πολλοὶ ἐπέλεξαν νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν Ἰσπανία (ἀρκετοὶ ηὗραν ἀσφάλεια στὴν μουσουλμανικὴ Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία), ἀλλὰ ἄλλοι ἔμειναν πίσω....

Οἱ «Marranos» στὴν πραγματικότητα ἄρχισαν νὰ ἐμφανίζονται μὲ τὶς πρῶτες ταραχὲς στὰ Juderias τῆς Ἰσπανίας. Πολλοὶ ἠναγκάσθησαν νὰ ἀλλαξοπιστήσουν γιὰ νὰ σώσουν τὶς ζωές τους. Αὐτοὶ φυσικὰ δὲν ἦσαν πιστοὶ καθολικοί. Οἱ νόμοι τοῦ 14ου καὶ 15ου αἰῶνος στὴν Ἰσπανία, γιὰ τοὺς Ἑβραίους,  ἐγίνοντο ὅλο καὶ πιὸ καταπιεστικοὶ γιὰ τὴν (ἐλευθέρα) ἄσκηση (τῶν θρησκευτικῶν τους καθηκόντων), ἐνᾦ παρεῖχαν μίαν εὔκολο ἀπόδραση, μὲ τὴν ἀλλαγὴ τῆς πίσεως. 

 
Ἔνας μεγάλος ἀριθμὸς τῆς μεσαίας τάξεως τῶν Ἑβραίων ἔγιναν Χριστιανοὶ γιὰ νὰ ἀποφύγουν τοὺς νόμους, ἐνῶ κρυφὰ ἀσκοῦσαν τὸν Ἰουδαϊσμό.

Οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς ἐναπομείναντες, ποὺ ἤσκουν τὴν Marranic στὴν Ἰσπανία καὶ τὴν Πορτογαλία, εἶναι ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς θρησκευομένους Ἑβραίους, ποὺ διέφυγαν ἀπὸ τὴν Ἰσπανία πρὸς τὴν Πορτογαλία τὸ 1492, γιὰ νὰ παγιδευθοῦν ἀργότερα, ὅταν συνεστήθη κι ἐκεῖ ἡ ἀπέλασις.

Ὁ πιὸ ἐνεργὸς Μαῤῤανισμὸς στὴν Ἰβηρικὴ χερσόνησο εἶναι στὶς ὀρεινὲς παραμεθόριες περιοχές, μεταξὺ τῆς Ἰσπανίας καὶ τῆς Πορτογαλίας, σὲ πόλεις ὅπως ἡ «Belmonte». Ἡ προβολὴ τῶν ἑβραίων σὲ αὐτὲς τὶς περιοχὲς εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἐπιτυχοῦς ἐπιτεύξεως, φέρνοντάς τους στὸ προσκήνιο, ἀλλὰ (ἐπίσης) καὶ ἡ πλήρης ἀποκατάστασις τῆς Ἰουδαικῆς πρακτικῆς, μὰ πολλοὶ ἄκομα φοβοῦντο μὴν καοῦν ἢ μὴν ὑποστοῦν ἄλλες διώξεις ἐὰν ἤσκουν (ἐλευθέρως) τὴν Ἰουδαικὴ δημοσίως.

Μερικοὶ πιστοὶ Καθολικοί, ποὺ ἀλλαξοπίστησαν, παρεσύρθησαν ἀπὸ τὶς προσπάθειες διασήμων ἀποστατῶν, ὅπως ὁ Πάμπλο ντὲ Σάντα Μαρία, ποὺ περιεφέρετο ἀμφισβητώντας τοὺς ῥαββίνους καὶ τοὺς συνηθισμένους ἑβραίους, κερδίζοντας (ὑποστήριξιν ἀπὸ) κάποιους ποὺ ἀλλαξοπίστησαν.

Στὴν πιὸ διάσημη διένεξη μὲ τὸν Ναχμανίδη ἡττήθη, ἀλλὰ οἱ Φραγκισκανοὶ δημοσίευσαν ψευδεῖς ἀναφορὲς τῆς διενέξεως, γιὰ νὰ πείσουν περισσοτέρους νὰ ἀλλαξοπιστήσουν. Ὁ Ναχμανίδης, ποὺ εἶχε προστατευθῆ ἀπὸ αἱρετικοὺς νόμους, κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἀντιπαραθέσεων, ἠναγκάσθη νὰ δημοσιεύσῃ τὶς διαψεύσεις του δημοσίως. Ἐξηναγκάσθη δὲ σὲ ἐξορία ἀντὶ νὰ καῇ ὡς αἱρετικός. Σὲ κάθε περίπτωση ἡ θρησκευτικὴ ἀφοσίωσις τῶν ἐν λόγῳ ἀτόμων, ποὺ ἀλλαξοπίστησαν, εἶναι ἀμφίβολος, δεδομένου ὅτι ἡ ἀπόφασις τῆς ἀπελάσεως ἦταν κυρίως λόγῳ τῆς ὑποτροπῆς τῶν ἀτόμων αὐτῶν, ἀφ’ ἧς στιγμῆς ποὺ ἔπρεπε νὰ ζοῦν δίπλα σὲ ἑβραίους διαρκῶς. Ἐθεωρήθη (γιὰ αὐτό) ὅτι ἀποβάλλοντας ὅλους τοὺς ὑπολοίπους ἑβραίους ἦταν ὁ μόνος τρόπος γιὰ νὰ παραμείνουν ὡς χριστιανοὶ ὅσοι ἀλλαξοπίστησαν καὶ ἔγιναν χριστιανοί.

Ἀνάμεσα σὲ αὐτοὺς ποὺ ἔμειναν πίσω (στὴν Ἰσπανία) ἦσαν ἑβραῖοι ποὺ ὑπεκρίθησαν ὅτι ἀλλαξοπίστησαν στοὺς Ῥωμαῖο-Καθολικούς, ἀλλὰ ἤσκουν κρυφὰ τὸν Ἰουδαϊσμό. Ὁ ὅρος «Μαῤῥάνο» ἐχρησιμοποιήθη, κάποιαν στιγμή, γιὰ νὰ τοὺς περιγράψῃ, καθὼς ὁ ὅρος ἀναφέρεται στὸ χοιρινὸ ποὺ θὰ ἔτρωγαν δημοσίως, γιὰ νὰ ἐπιδείξουν πρὸς τὰ ἔξω πὼς (πράγματι) εἶχαν ἀλλαξοπιστήση. Δὲν εἶναι ξεκάθαρο ἐὰν οἱ «Παλιοὶ χριστιανοί» ἢ οἱ ἑβραῖοι τοὺς ἀπεκάλεσαν «Μαῤῥάνο».

Στὴν Μαγιόρκα ἡ κοινότης ἀλλαξοπίστησε τὸ 1430 καὶ ἀποκαλοῦντο Τσιουέτας, ἀπὸ τὸ «χοιρινὸ λαρδί», καθὼς συχνὰ ἔβραζαν χοιρινὸ λαρδὶ σὲ καζάνια στὶς βεράντες τους. Οἱ ἴδιοι, ἰδιωτικά, ἀποκαλοῦν ἀκόμη τοὺς ἑαυτούς τους Ἰσραηλῖτες καὶ ζητοῦν συγχώρεση ἀπὸ τὸν Grande Dio, στὸν ὁποῖον προσεύχονται ἐμπρὸς ἀπὸ ἕνα ἀνθρωπόμορφο ἄγαλμα. Τυπικὰ ἐθυσίαζαν (μεταφορικὰ καὶ ὄχι κυριολεκτικά) τοὺς πρωτοτόκους υἱούς τους στὴν Καθολικὴ ἱεροσύνη, ὡς μέσον γιὰ νὰ λάβουν προστασία ἀπὸ τὶς διώξεις τῆς Ἐκκλησίας, ὁπότε κατὰ κάποιαν εἰρωνία τῆς τύχης, πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς σὲ ὅλα τὰ νησιὰ Baleiric προέρχονται ἀπὸ οἰκογένειες μαῤῥάνος.

Κρυφο-ἑβραῖος εἶναι ὁ σωστὸς ὅρος, καθὼς ἀναφέρεται ἐπίσης σὲ ἑβραίους ποὺ ἠναγκάσθησαν νὰ υἱοθετήσουν ἄλλες θρησκευτικὲς καὶ πολιτικὲς φιλοσοφίες, ἐνᾦ ἐξακολουθούσαν νὰ ἀσκοῦν τὸν Ἰουδαϊσμό. Οἱ κρυφο-ἑβραῖοι πρὶν τὴν ἐποχὴ τῆς Ἱερᾶς Ἐξετάσεως ἠναγκάσθησαν ἀπὸ τὶς ἐπιδρομὲς τοῦ Ἀλ-Μοχάβιντ τῆς Ἰσπανίας, νὰ γίνουν μουσουλμάνοι, δημιουργώντας Κρυφο-ἑβραίους ποὺ σταδιακὰ κατέφυγαν στὶς Χριστιανικὲς περιοχές, γιὰ νὰ προστατευθοῦν ἀπὸ τοὺς μουσουλμάνους (βλέπε ἱστορία τῶν ἑβραίων τοῦ Ῥῶθ). Στὴν σύγχρονη ἐποχὴ οἱ φαινομενικῶς Μουσουλμάνοι (καὶ πραγματικῶς) Κρυφο-ἑβραῖοι εἶναι γνωστὸ ὅτι εὑρίσκονται στὸ Μέστ, στὸ Ἰρὰν καὶ στὴν Τουρκία.

Ἕνας ἀριθμὸς Κρυφο- ἑβραϊκῶν κοινοτήτων ὑπάρχουν σήμερα, εἰδικὰ στὶς περιοχὲς τῆς πρῴην ἱσπανικῆς ἐπιῤῥοῆς, ὅπως οἱ νοτιοδυτικὲς περιοχες τῶν ΗΠΑ. Διατηροῦν ἀκόμη ἐκτεταμένη μυστικότητα μετὰ ἀπὸ αἰῶνες. Ἄλλες κοινότητες χάθηκαν στὴν ἀφομοίωση, ἀλλὰ διατηροῦν μερικῶς τὶς ἑβραϊκὲς πρακτικές, ὅπως μὲ τὸ νὰ ἁνάβουν τὰ κεριὰ τὴν Παρασκευὴ τὸ βράδυ. Μὲ βάση τὶς πληροφορίες τοῦ Κοὲν οἱ Μοῤῥάνος καὶ ὁ Πρίγκηψ εἶναι Οἱ μυστικοὶ Ἑβραῖοι. Τὰ ἀκόλουθα εἶναι μερικὰ παραδείγματα ἀπὸ αὐτὲς τὶς κοινότητες:

Ἡ Antiquen ~ ἀπὸ τὴν Κολομβία.

 Ἕνα μεγάλο μέρος τῆς μεσαίας καὶ ἀνωτέρας τάξεως στὸ Βόρειο Μεξικὸ (Nuevo Leon εἶναι τὸ«Νέο Λεοντάρι τοῦ Ἰούδα»).

Οἱ συνοικίες Naucalpan καὶ Vallejo τῆς Πόλεως τοῦ Μεξικοῦ. (Τὸ Naucalpan δὲν εἶναι στὸ Distrito Federal, ἀλλὰ στὴν εὑρυτέρα μητροπολιτικὴ περιοχή).

Ἡ Chuetas τῆς Μαγιόρκα. Μία ματιὰ στὰ ἐπίθετα τῆς Chueta τελευταία δείχνει πολλὰ ἐπίθετα ποὺ ἔγιναν διάσημα στὸν Ἰσπανικὸ κόσμο. Περιλαμβάνουν τὰ Mir, Miro, καὶ Marti. Φυσικὰ τὰ  Joan Miro ἦταν τῆς Μαγιόρκα.

Ὅ,τι μαῤῥανικὸ στὴν οἰκογένεια τοῦ Φιντὲλ Κάστρο θὰ εἶναι μέσῳ τῆς μητέρας του. Ἡ οἰκογένεια τοῦ πατρός του ἦταν Gallego, καὶ πολὺ λίγοι Ἑβραῖοι ἔζησαν στὴν Γαλικία (φυσικὰ πολλοὶ ἔζησαν στὴν αὐστριακὴ Γαλικία. Ἀναφέρομαι στὴν βορειοδυτικὴ Ἰσπανία). Πολὺ ἐνδιαφέρον εἶναι ὅτι στὰ βουνά, τῶν ἰσπανο-πορτογαλικῶν συνόρων ὑπάρχει ἕνα φυτώριο τοῦ μαῤῥανισμοῦ, ἰδίως ἐκείνων στὰ σύνορα Extremadura-Ἀνδαλουσίας. Αὐτὴ ἡ περιοχὴ εἶναι ἀκριβῶς στὴν ἐνδοχώρα, σὲ μερικὲς ἀπὸ τὶς περιοχές ποὺ περιεῖχαν τὶς πρῶτες ἑβραϊκὲς κοινότητες στὴν Ἰβηρικὴ χερσόνησο – γιὰ παράδειγμα, ἡ Huelva καὶ τὸ Γιβραλτάρ. 

Ἡ Μάλαγα καὶ ἡ Almunecar – οἱ ὁποῖες εἶχαν πρώιμες κοινότητες εὑρίσκονται ἐπίσης στὴν Ἀνδαλουσία. Σύμφωνα μὲ τὸ βιβλίο: «Flamenco» τοῦ Τίμοθυ Μίτσελ: Βαθὺ τραγοῦδι καὶ ἄλλες πηγές, ἡ Ἱερὰ Ἐξέτασις στὴν Δυτικὴ Ἀνδαλουσία ἦταν λίγο πιὸ ἐπιεικής, ἀπὸ ἀλλοῦ, λόγῳ τῆς ἀνάγκης γιὰ (χέρια πρός) ἐργασία, σχετικὰ μὲ τὸ νέο παγκόσμιο ἐμπόριο καὶ ἀλλὰ καὶ τὰ ὀρυχεῖα.  Οἱ συνδέσεις εἶναι ἀρκετὰ ἐνδιαφέρουσες.

Διάσημοι ἰσπανόφωνοι, ποὺ ἔχουν ὁμολογήσει τὴν μαῤῥανική τους καταγωγή, εἶναι ἡ Rita Moreno καὶ ὁ Φιντὲλ Κάστρο. Οἱ Ἑβραῖοι ἔχουν παίξει σημαντικὸ ῥόλο στὴν ἱστορία τοῦ Μοντερέι, στὸ Μεξικό. Ἡ οἰκογένεια Garza, μία  ἀπὸ τὶς πλουσιότερες τοῦ Μεξικοῦ, ἀπὸ τὴν γνωστὴ  Cerveceria Moctezuma, εἶναι Ἑβραῖοι. Ὁ πατέρας τῆς Φρίντα Κάλο, Γκιγιέρμο Κάλο, τῆς γνωστῆς φωτογράφου, ἦταν Οὐγγρο- Ἑβραῖος. Ὁ Ντιέγκο Ῥιβέρα ἐπίσης παρεδέχθη τὴν μαῤῥανική του καταγωγή.

 μετάφρασις
Σωτηρία Λάμπρου

πηγὴ

Πηγή