Κανένα από τα προβλήματα που προκάλεσαν τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007 δεν έχει επιλυθεί – αντίθετα, όλα έχουν επιδεινωθεί. Ειδικότερα, το συνολικό παγκόσμιο χρέος έχει αυξηθεί έκτοτε περισσότερο από 40%, οι «πολύ μεγάλες για να χρεοκοπήσουν» (too big to fail) τράπεζες έχουν μεγεθυνθεί κατά 37%, η πάνω από 600 τρις $ φούσκα των παραγώγων συνεχίζει την ανεξέλεγκτη πορεία της, έχουν προστεθεί πολλά άλλα - όπως η υπερχρέωση της Κίνας,, η τρελή πορεία της Ιαπωνίας «στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα», ο υπερδανεισμός των αναπτυσσομένων οικονομιών, φούσκες ακινήτων σε παγκόσμια κλίμακα, συναλλαγματικές καταρρεύσεις κοκ.
Η φούσκα ακινήτων είναι ιδιαίτερα μεγάλη στον Καναδά – όπου οι μέσες τιμές κατά τους πρώτους τρεις μήνες του έτους ήταν 66% υψηλότερες από τις αντίστοιχες των Η.Π.Α., όπως φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί.
Πολλοί υποθέτουν βέβαια πως οι κυβερνήσεις, σε συνεργασία με τις κεντρικές τράπεζες, έχουν καταφέρει να αντιμετωπίσουν την «καταιγίδα των καταιγίδων», προστατεύοντας τον πλανήτη από ένα καταστροφικό κραχ – χωρίς να κατανοούν πως έχει συμβεί ακριβώς το αντίθετο, ενώ η μοναδική «επιτυχία» τους είναι η η αναβολή του κραχ, με αποτέλεσμα να γίνεται όλο και πιο επικίνδυνο. Αναλυτικότερα τα εξής:
Υπερχρέωση
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα σήμερα είναι η ύπαρξη πολύ υψηλών χρεών – ενώ ποτέ στην ιστορία δεν έχει συμβεί κάτι ανάλογο. Αν και μετά την κρίση του 2008 θεωρήθηκε πως ο κόσμος είχε μάθει το μάθημα του, κατανοώντας την ανάγκη περιορισμού των χρεών, συνέβη ακριβώς το αντίθετο – γεγονός που τεκμηριώνεται από την έκθεση της τράπεζας διεθνών διακανονισμών (BIS),, σύμφωνα με την οποία το συνολικό ποσόν του χρέους αυξήθηκε κατά 40%, σε σχέση με το 2007, στα 100 τρις $ (άρθρο).
Η βασική αιτία της αύξησης των παγκοσμίων χρεών ήταν αφενός μεν η προσπάθεια των κυβερνήσεων να διασώσουν τις τράπεζες και να καταπολεμήσουν την ύφεση, αφετέρου η κλιμάκωση του δανεισμού του ιδιωτικού τομέα, λόγω των χαμηλών επιτοκίων. Η αύξηση των χρεών κατά 30 τρις $ μεταξύ των ετών 2007 και 2013, όσο δύο φορές δηλαδή το ΑΕΠ των Η.Π.Α., συνδυάσθηκε με τη μείωση της αξίας των μετοχών την ίδια χρονική περίοδο – κατά 3,86 τρις $ στα 53,8 τρις $, σύμφωνα με την Bloomberg.
Πρόκειται λοιπόν για εκείνη τη συνταγή καταπολέμησης της ασθένειας, η οποία εξασφαλίζει το θάνατο του ασθενή, μετά από μία μικρή περίοδο που φαίνεται να αναρρώνει – για τη συνταγή που οδηγεί στην καταστροφή, με κύριο υπαίτιο τις Η.Π.Α.
Αρκεί να θυμηθούμε πως το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. το Σεπτέμβριο του 2008, όταν ξέσπασε η κρίση, ήταν της τάξης των 10,02 τρις $ και σήμερα πλησιάζει τα 17,5 τρις $ (πηγή), αυξημένο κατά 75%, για να κατανοήσουμε που οδηγείται ο πλανήτης. Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνονται οι δώδεκα κυριότεροι ξένοι δανειστές των Η.Π.Α.
Μπορεί φυσικά να ισχυρισθεί κανείς πως το δημόσιο χρέος θα συνεχίσει να αυξάνεται στο διηνεκές, χωρίς να συμβεί απολύτως τίποτα – κάτι που μάλλον πιστεύουν όλοι όσοι συνεχίζουν να επενδύουν σε μετοχές ή άλλου είδους αξιόγραφα. Εν τούτοις, ποτέ στην ιστορία δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο, αργά ή γρήγορα όλες οι πιστωτικές φούσκες «εκρήγνυνται», ενώ όσο πιο μεγάλες είναι, τόσο χειρότερα τα καταστροφικά τους αποτελέσματα.
Το μέγεθος των μεγάλων τραπεζών
Κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης είχε διαπιστωθεί πως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα ήταν το μέγεθος των τραπεζών – το οποίο έκανε υποχρεωτική τη διάσωση τους από τα κράτη, για να μην καταρρεύσει το σύστημα (too big to fail).
Εν τούτοις, από εκείνη την εποχή μέχρι σήμερα, οι μεγάλες και επικίνδυνες αυτές τράπεζες έγιναν ακόμη μεγαλύτερες – κατά 37% (πηγή) οι έξι κυριότερες των Η.Π.Α. (JP Morgan Chase, Bank of America, Citigroup, Wells Fargo, Goldman Sachs, Morgan Stanley), με αποτέλεσμα να έχουν το 67% του συνολικού ενεργητικού (γράφημα), Το ίδιο χρονικό διάστημα, περί τις 1.400 μικρές τράπεζες έκλεισαν, ενώ ιδρύθηκε μόνο μία καινούργια.
Επομένως, το πρόβλημα που διαπιστώσαμε το 2008 έγινε ακόμη μεγαλύτερο – όπως φαίνεται από το προηγούμενο γράφημα. Μεταξύ άλλων δε, το μέγεθος της JP Morgan Chase είναι περίπου ίσο με το ΑΕΠ της Μ. Βρετανίας, οι τέσσερις μεγαλύτερες αμερικανικές τράπεζες απασχολούν πάνω από 1.000.000 εργαζομένους, οι πέντε μεγαλύτερες κατέχουν το 42% των συνολικών πιστώσεων (μόνο η Bank of America το 33% των επιχειρηματικών δανείων, ενώ η Wells Fargo το 25% των συνολικών ενυπόθηκων), το 12% των συνολικών μετρητών των Η.Π.Α. ευρίσκεται στα θησαυροφυλάκια της JP Morgan Chase κοκ.
Η φούσκα των παραγώγων
Όπως έχουμε αναλύσει πολλές φορές, κατά τη διάρκεια των προηγουμένων δεκαετιών, ειδικά μετά την άνοδο του νεοφιλελευθερισμού, η Wall Street έχει αναδειχθεί στο μεγαλύτερο και αγριότερο καζίνο του πλανήτη. Ειδικά όσον αφορά τα παράγωγα, κανένας δεν γνωρίζει το ακριβές ύψος τους – επειδή δεν ελέγχονται, όσο τα άλλα χρηματοπιστωτικά προϊόντα.
Εν τούτοις, όλοι συμφωνούν με το ότι, η φούσκα των παραγώγων είναι τεράστια - με το μέγεθος της να υπολογίζεται μεταξύ 600 τρις $ και 1,5 τετράκις $. Επίσης όλοι γνωρίζουν πως κάθε «πολύ μεγάλη για να χρεοκοπήσει» τράπεζα είναι εκτεθειμένη στην αγορά παραγώγων με τουλάχιστον 40 τρις $. Στον Πίνακα που ακολουθεί (πηγή), φαίνεται το συνολικό ενεργητικό των τεσσάρων μεγαλύτερων τραπεζών των Η.Π.Α., καθώς επίσης η έκθεση τους στην αγορά παραγώγων:
* 1,99 τρις $
** 71,8 τρις $ Είναι προφανές πως όταν ξεσπάσει η επόμενη κρίση στα παράγωγα, θα μπορούσαν να χρεοκοπήσουν πολλές μαζί μεγάλες τράπεζες – τόσο οι παραπάνω, όσο και αρκετές ευρωπαϊκές, ανάλογα εκτεθειμένες, όπως για παράδειγμα η Deutsche Bank. Εάν όμως πράγματι συμβεί κάτι τέτοιο, τότε το χρηματοπιστωτικό σύστημα θα καταρρεύσει ολοσχερώς – γεγονός που σημαίνει ότι, οι πιστώσεις θα παγώσουν, κανένας δεν θα μπορεί να δανείζει, ενώ η οικονομική δραστηριότητα θα «απονεκρωθεί».
Ειδικά όσον αφορά τη Goldman Sachs, διαπιστώνουμε πως με συνολικό ενεργητικό «μόλις» 111 δις $, έχει στην κατοχή της παράγωγα αξίας 47 τρις $ – οπότε 427 φορές περισσότερα από το ενεργητικό της, όταν η έκθεση των υπολοίπων δεν ξεπερνάει τις 30-40 φορές. Πρόκειται αναμφίβολα για την απόλυτη παραφροσύνη – για ένα σκάνδαλο τεραστίων διαστάσεων, το οποίο θα πληρώσει πάρα πολύ ακριβά ο πλανήτης.
Ολοκληρώνοντας, όταν ξεσπάσει η επόμενη κρίση, τότε θα χαθεί εντελώς η εμπιστοσύνη στο σημερινό παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο στηρίζεται στο δολάριο και στο αμερικανικό χρέος. Εάν, ή μάλλον όταν συμβεί κάτι τέτοιο, το δολάριο θα χάσει τα προνόμια του, τα οποία απορρέουν από το ότι είναι το νούμερο ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα – οπότε οι Η.Π.Α. δεν θα μπορούν πλέον να εξοφλούν τα χρέη τους τυπώνοντας «πράσινα χαρτιά», σε απεριόριστες ποσότητες.
Στην περίπτωση αυτή, το βιοτικό επίπεδο των αμερικανών θα καταρρεύσει δραματικά, το κόστος ζωής θα τετραπλασιαστεί, η μεσαία τάξη θα εξαφανισθεί εντελώς, η κατώτερη θα εξαθλιωθεί και η χώρα θα κινδυνεύσει να χρεοκοπήσει.
Εάν όμως συμβεί κάτι τέτοιο στις Η.Π.Α., ο υπόλοιπος πλανήτης δεν θα μείνει ανεπηρέαστος – ακόμη και αν δεν αντιμετώπιζε τα σημερινά προβλήματα. Ειδικά δε χώρες όπως η Κίνα και η Ιαπωνία, καθώς επίσης όλες όσες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές τους στις Η.Π.Α., θα βυθιστούν στο χάος.
Χωρίς φυσικά να ευχόμαστε να επαληθευθούμε, έχουμε την άποψη πως η Ευρώπη (η οποία έχει στην κατοχή της το δεύτερο μεγαλύτερο αποθεματικό νόμισμα στον πλανήτη, το πλέον σίγουρο κατά την άποψη μας), οφείλει να προετοιμαστεί για την «ημέρα της καταστροφής» – η οποία είναι πολύ δύσκολο να αποφευχθεί, με κριτήριο τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση της κρίσης του 2008.
Στα πλαίσια αυτά οι εθνικές αντιπαλότητες, πόσο μάλλον η οικονομική ή στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία, οφείλουν να αποφευχθούν με κάθε θυσία – ενώ δεν είναι απίθανο να επιδιωχθεί εκ μέρους των Η.Π.Α. αντιπαράθεση της ΕΕ με τη Ρωσία, για να μπορέσουν να εξάγουν ξανά, όπως το 2007, τα προβλήματα τους στον υπόλοιπο πλανήτη.
Τέλος, είναι φανερό πως η πώληση περιουσιακών στοιχείων σήμερα, έναντι χαρτιών χωρίς αντίκρισμα, είναι μία εντελώς ανόητη διαδικασία – ενώ οι επενδύσεις σε αγροτική γη, πόσο μάλλον με αυξημένες τις πιθανότητες μίας επισιτιστικής κρίσης,, θα ήταν μάλλον οι προτιμότερες όλων. Ειδικά βέβαια σε χώρες όπως η Ελλάδα, στις οποίες οι τιμές της γης και των ακινήτων ευρίσκονται ακόμη στο ναδίρ.
analyst
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου