Πολλοί οι κωπηλάτες τού πλοίου, γιατί ο Οδυσσέας έπρεπε μόνος του να φθάσει στην Ιθάκη;

Οι άνθρωποι είμαστε ίσοι σε ό,τι αναφορά τα δικαιώματα, αλλά διαφορετικοί στις σωματικές δυνατότητες και στην ευφυΐα. Είναι γνωστό πως οι πιο ξεχωριστοί, μα κι όσοι προσπαθούν προοδεύουν κι επιβιώνουν. Ένας αγώνας όλη η ζωή μας. Στην αρχαιότητα οι συνθήκες του πλανήτη μας ήταν ακραίες. Ο αρχέγονος άνθρωπος έπρεπε να παλέψει με άγρια θηρία, να τρέξει για να σωθεί, μα και να βρει τρόπους να σκαρφαλώσει σε δέντρα, για να γλυτώσει από αυτά. Το ίδιο για να κόψει φρούτα για φαγητό, μα και πώς θα προφυλαχθεί από τους παγετώνες και τα σημεία της φύσης. Έπρεπε να εφεύρει τρόπους να περάσει ποτάμια και να μετακινήσει φορτία, ανακαλύπτοντας τους πρώτους αυτοσχέδιους μοχλούς. Να λαξεύσει μόνος του εργαλεία, που θα του χρησίμευαν για τις καθημερινές του ανάγκες. Οι καλοί και οι άξιοι επιβίωναν και προχωρούσαν.


Μετακινούμενος ο άνθρωπος σε άλλους τόπους, αναγκαστικά πολλές φορές, χρειάστηκε να αντιμετωπίσει νέα προβλήματα, αλλά και να ερμηνεύσει πολλά απ’ όσα τον περιέβαλαν και τύχαιναν στην πορεία του. Ηφαίστεια, σεισμοί, ωκεανοί και το «άγνωστο» τον τρόμαζαν, αλλά και τον μάγευαν. Στη συνέχεια χρειάστηκε να υψώσει ναούς και τείχη, μεγάλα, όπως ο Θεός, μα και οι εχθροί του. Όλα όσα απολαμβάνουμε σήμερα χρειάστηκαν κόπο, μα και πολύ μυαλό για να επιτευχθούν.

Έγιναν σιγά-σιγά και με μεγάλο κόστος. Χάθηκαν ζωές στην πορεία τού ανθρώπου ως το «σήμερα». Αυτοί που στάθηκαν άξιοι και πρωτοπόροι σε ιδέες πήραν τα ηνία της ζωής, μα και των άλλων στα χέρια τους. Έγιναν άρχοντες και ηγέτες. Βγήκαν μπροστά, σε κάθε τι, κι έπρεπε να είναι παράδειγμα προς μίμηση. Με αυτό το σκεπτικό, και για να βρουν μιμητές οι καλοί και άξιοι, καθιερώθηκαν και οι αγώνες παλαιότερα, οι οποίοι μετά από πορεία χρόνων εξελίχθηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Όσοι ξεχώριζαν έπρεπε να τιμώνται και να γίνονται παράδειγμα για τους άλλους.

Ως τις μέρες μας χρειάζεται να παλεύουμε κάθε στιγμή, μα και για κάθε τι. Δεν πετυχαίνουμε όλοι, όμως, και πάντα τους στόχους μας, γιαυτό και πρέπει να επιβραβεύεται και η προσπάθεια. Να είμαστε περήφανοι για τη συμμετοχή και τον «Αγώνα τον Καλόν», άσχετα ποιος θα κόψει πρώτος το νήμα. Ο πήχης πρέπει να τοποθετείται πάντα ψηλά, ώστε και η προσπάθεια να είναι μεγάλη. Ας το θεωρούμε αυτό ως αφορμή για να δοκιμάσουμε τις δυνάμεις μας και να επιτύχουμε κάποια πράγματα. Κάποιος θα ξεχωρίσει και θα πετύχει. Αν δεν τα καταφέρουμε όλοι, σε όλα, δεν πειράζει.

Το γεγονός ότι καταφέραμε ορισμένα από αυτά, θα μας δώσει κουράγιο να συνεχίσουμε και για τα υπόλοιπα, μια άλλη στιγμή. Θα θαυμάσουν τα έργα μας κι άλλοι, που με κριτήριο το «ευ αγωνίζεσθε», θα θελήσουν να μας ακολουθήσουν και, γιατί όχι, να μας ξεπεράσουν. Ναι, δε θα τα καταφέρουμε όλοι εξίσου, μα εκεί έγκειται και η μοναδικότητα του ανθρώπου: στη διαφορετικότητα. Άλλωστε, τι αξία θα είχε να είμαστε όλοι το ίδιο; Πόσο θα θαυμάζαμε 1.000 ή 5.000 Παρθενώνες; Θα δίναμε σημασία σε χιλιάδες αγάλματα όπως αυτό του Ερμή του Πραξιτέλη ή της Αφροδίτης της Μήλου; Νομίζω πως όχι, γιατί η μοναδικότητα κάνει τη διαφορά.

Ο Οδυσσέας, λοιπόν, σε όλη την πορεία του ως την Ιθάκη, αλλά και πριν απ’ αυτήν, ως ήρωας και βασιλιάς ξεχώρισε για την δύναμη, μα κυρίως για την εξυπνάδα του. Έπρεπε, συνεπώς, να δικαιώσει το μύθο του. Να πετύχει για μια ακόμη φορά, μόνο αυτός. Αυτός δε σκέφτηκε την κατασκευή τού Δούρειου Ίππου, όταν όλες οι άλλες προσπάθειες των Αχαιών να καταλάβουν το Ίλιον απέτυχαν; Αυτός δεν ανακάλυψε το γενναιότερο Έλληνα, το νεαρό Αχιλλέα, που η μητέρα του Θέτιδα έκρυβε ανάμεσα στις κόρες του βασιλιά τής Σκύρου Διομήδη, πριν ξεκινήσει η εκστρατεία για την Τροία; Εκείνος δεν ορμήνεψε τους συντρόφους του να μην ενδώσουν στα κελεύσματα των Σειρήνων και στα μαγικά φίλτρα τής Κίρκης;

Εκείνον δε συμβουλεύονταν όλοι σε κάθε δύσκολη στιγμή, όπως μάθαμε στις ραψωδίες της Ιλιάδας; Μα και ποιον άλλον περίμενε, τόσο υπομονετικά, η γυναίκα-σύντροφός του, Πηνελόπη; Πουθενά ο Όμηρος δεν αναφέρει κάτι παρόμοιο. Αντίθετα, απ’ όσα γνωρίζουμε, από το Μύθο των Ατρειδών, η Κλυταιμνήστρα, ξεχνώντας το σύζυγό της, αρχιστράτηγο Αγαμέμνονα, είχε παραχωρήσει την κλίνη, μα και το θρόνο των Μυκηνών, στον κουνιάδο της Αίγισθο.

Πρώτα είχε διώξει, κατά τον Ευριπίδη και το Σοφοκλή, τα παιδιά, τις τροφούς και τους παιδαγωγούς τους, που γνωρίζουμε πόσο αφοσιωμένοι ήταν σε αυτά, αφού τα είχαν μεγαλώσει με το γάλα τους ή είχαν την ευθύνη τους από μωρά. Το ίδιο πιστός, στον Οδυσσέα, ήταν και ο γιος του, Τηλέμαχος, ο οποίος πολεμούσε εναντίον των μνηστήρων, υπερασπιζόμενος και το θρόνο και την τιμή της μάνας, συνεπώς και του πατέρα του. Όμοια έπραττε και ο παιδαγωγός – βοσκός του, ακόμα και ο σκύλος του Άργος, που καρτερικά τον περίμεναν και πρώτοι τον αναγνώρισαν κατά την επιστροφή του.

Η Οδύσσειά του δικαιώθηκε. Πώς αλλιώς θα εκτιμήσουν, οι απλοί άνθρωποι, έναν Τιτάνιο αγώνα, αν δε δικαιώνονται οι άριστοι; Δε χρειαζόμαστε πρότυπα; Δεν έχουμε ανάγκη σοφών ηγετών; Γιατί ο Χριστός έφτασε μόνος Του, από τους Μαθητές κι οπαδούς του, στο Σταυρό του Μαρτυρίου; Πόσοι μπορεί να είναι οι σωτήρες μας; Γνωρίζουν όλοι την Αλήθεια; Πρέπει όλοι νάχουμε άποψη για όλα, ή οι μόνο οι επαΐοντες; Μία η κορυφή-μία η Δικαίωση!

«Αν μεν η σκέψις σου υψηλή…». Αν… , μα ο Οδυσσέας την είχε. Είχε την εξυπνάδα ν’ αντιμετωπίσει τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες… το θυμωμένο Ποσειδώνα! Και δε φοβόταν, γιατί εκλεκτή συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα του άγγιζαν. Ο δρόμος τής Σωτηρίας είναι δύσκολος. Θα φθάσει, μόνο, ο Σωστός!

Νίκος Μπατσικανής
συγγραφέας, ποιητής